Otistik engelliler (otizm) erken tanı, tedavi, teşhis

Otistik engelliler (otizm) hakkında bugüne kadar pek çok bilimsel araştırma yapılmış olmasına rağmen otizme sebep olan etmenler hakkın da kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Otizm yaşam boyu sürebilen nöropsikiyatrik, gelişimsel bir bozukluk olarak tanımlanmaktadır.
Otizm ilk kez 1943 yılında Amerikalı çocuk psikiyatristi Leo Kanner tarafından tanımlanmıştır. Yine ABD de geçtiğimiz yıllarda yapılan bir araştırmaya göre, her 100 çocuktan birinin otistik olduğu tespit edilmiştir. Daha önce bu oranın 150'de bir olduğu söyleniyor.

Otizm erkek çocuklara oranla kız çocuklarında 3-4 kat daha fazla rastlanır. Otistik çocukların zeka seviyelerinde de farklılıklar vardır. % 50’sinin zeka seviyeleri 50’nin altındadır. %80’inin ise 70’in altındadır. Ancak otizmin çok geniş bir yelpaze olduğunu düşünecek olursak, bu yelpazenin uç kısımlarında durum farklılaşabilir ve çok yüksek IQ seviyeleri gözlemlenebilinir.

Otizm'de Erken Tanının Önemi

Hemen hemen her hastalıkta olduğu gibi otizmde de erken tanı ve tedavi çok önemlidir.
Araştırmalar, ilk 3 yılda erken eğitim ve müdahale ile, ailelerin de çocuğa odaklanmalarıyla otizmin birçok belirtisinin azalabileceğini ortaya koymaktadır. Peki nedir bu erken belirtiler?

Sosyal becerilerdeki belirtiler:

(1 yaş)
Daha az göz kontağı kurarlar
Sosyal oyunlara ilgi azdır
İsmine tepki vermeme (adı söylendiğinde dönüp bakmama)
Taklit becerisi daha az gelişmiş veya gelişmemiştir
Başka bebeklere ilgi azdır.

(2 yaş)
Duyguları anlamada zorlanırlar
Sıra bekleme, almada zorlanırlar
Karşılıklı dikkat gelişmemiştir (parmakla gösterme, gösterilen yere bakma, annenin bakışlarını takip gibi).

İletişim becerilerindeki belirtiler:

(1 yaş)
Daha az ses çıkartırlar
Melodik, anlamsız bebek seslerini sık çıkartmazlar
Dile yönelik dikkatleri daha az gelişmiştir
İlk kelimelerin gecikmesi görülür.

(2 yaş)
Daha az jest ve mimikleri vardır
İfade edici dil yaşına uygun gelişmemiştir
Dili anlama yaşına uygun gelişmemiştir
Bu dönemde ekolali (kelimeleri/ cümleleri tekrar etme) olabilir ve düz (tonsuz) veya şarkı söyler gibi konuşma görülür.

Uyum becerilerindeki belirtiler:

(1 yaş)
Uyku sorunları (az uyuma/ sık sık uyanma) görülür
Dikkat süresinin kısa olması
Acıya karşı aşırı hassas olma veya tam tersi acıya tepki vermeme
Pasif olma.

(2 yaş)
Hayali oyun kuramama
Özbakım becerilerinin gelişmemesi (yemek yeme, tuvalet gibi).

Motor becerilerdeki belirtiler:

Otistik çocukların % 85 ‘inde normal motor gelişim bulunmaktadır.

(1 yaş)
El çırpma/sallama
Obje döndürme
Sallanma
Kafa çarpma/sallama
Düşük kas tonusu.

(2 yaş)
Parmak ucunda yürüme.

Duyusal davranışlardaki belirtiler:

(1 ve 2 yaş)
Sese karşı az tepki verme
Bazı seslere karşı tolerans gösterememe
Objelere/parmaklara gözlerini dikip uzun süre bakma
Bazı yiyeceklere/kumaşlara dokunmayı bile reddetme
Boş/anlamsız bakışlar
Yüksek acı eşiği
Gıdıklandığında aşırı heyecanlanma.

(2 yaş)
Objeleri sıralama
Düz çizgilere bakma
Gözünün ucuyla bakma (kişilere, eşyalara vb.)

Otistik çocukların %75’inde gecikmeler ve belirtiler 1 yaş civarında başlamaktadır. %25’inde ise belirtiler, 2 veya 3 yaşında başlar. Otistik davranışlar 2 yaşında 1 yaşa göre daha belirgindir, 3 yaşında ise 2 yaşından daha belirgin olur. Bu nedenle birçok uzman tanı koyma aşamasında, çocuğa hemen tanı koymamakta ve çocuğu takibe almaktadır.

TEDAVİ YAKLAŞIMLARI:

Otizmin kesin bir tedavisi yoktur. Ancak daha evvel de belirtildiği gibi özellikle erken eğitimle birlikte otizmin birçok belirtisi ortadan kalkabilir. Günümüzde birçok eğitim metodu kullanılmaktadır. Uygulamalı Davranış Analizi (Applied Behavior Analysis/ABA), Floortime, sosyal hikayeler, akran destekli eğitim, ilaç tedavisi (otizmde görülen davranış sorunlarına yönelik) ve alternatif diğer tedaviler (duyu bütünleme terapisi, işitsel bütünleme terapisi, gluten/casein diyeti vs.) bu tedavi yaklaşımlarından bazılarıdır.

Ancak asıl önemli olan çocuğun temel ihtiyaçları ve becerileri doğrultusunda ona özel bireysel eğitim programı geliştirilmesidir. Diğer bir önemli nokta ise anne ve babaların mutlaka bilinçlenmeleri, bu sürece dahil olmalarıdır.

Kesinlikle erken tanı çok önemli burda uzman çocuk doktorlarınada büyük iş düşüyor birçok aile rutin doktor kontrolünde bunun farkına varılmadığı için eğitime geç başvurabiliyor otizm arttığı gerçeği unutulmamalı ...

Arkadaşım paylaşım için teşekkürler emeğine sağlık..

Otizm en erken nasıl tanınır?

Göz temasında yaşanan sorunlar, karşılıklı dikkatin gelişmemesi, göz göze gelindiğinde anlamlı bir iletişim kurulmaması, bebeğin gereksinimlerini ifade etmek için değişik ağlamalar kullanmaması, nesnelerle ilgilenmemesi, kucağa alınınca susmaması, kucağa alınmaya direnmesi şeklinde erken belirtiler saptanabilir.

Otizmin kesin tanısı için kullanılan nesnel objektif bir yöntem, biyolojik bir tetkik olanağı yoktur. Gözleme dayanarak ve aileden alınan bilgilere göre tanı konur.

Otistik bir bebeğin altı aylık olduktan sonra otizm ile ilgili ortaya çıkan belirtileri: Bebek ağzına hiçbir şey koymuyorsa, yemek ve içmek istemiyorsa, seslenildiğinde hiçbir tepki vermiyorsa, çevreyi gözlemlemiyor ya da hiç bir şeyi taklit etmiyorsa, akranlarına kıyasla çok belirgin bir sakinliğe sahipse, kişilere ve nesnelere karşı korkuya kapılıp aşırı tepki veriyorsa, davranışlarında basmakalıplık hakimse otizm belirtilerinin olduğu söylenebilir.

Otizmin kızlara göre erkek çocuklarda görülme oranı 3-4 kat daha fazladır. Her on bin kişi içinde dört beş kişi tipik otistiktir, yaklaşık 15-20 kişi de otistik davranışlar sergilemektedir. (Korkmaz,2000)
Otizm tanısı almış çocukların %70’inde zeka problemi bulunmaktadır. Otistik çocukların
%10-15’i normal ve normal üstü zekaya, % 25-35’i sınır veya hafif zihinsel engele, ortalama %50’si ağır zihinsel engele sahiptirler.

DSM-IV’E GÖRE OTİZM TANI ÖLÇÜSÜ

Bugün bir çok ülkede kullanılan tanı sistemi, Amerikan Psikiyatri Birliğinin hazırladığı sistemdir.
A. En az ikisi (1)’inci maddeden ve birer tanesi (2) ve (3)’üncü maddelerden olmak üzere (1), (2) ve (3)’üncü maddelerden toplam altı (ya da daha fazla) maddenin bulunması:
(1) Aşağıdakilerden en az ikisinin varlığı ile kendini gösteren toplumsal etkileşimde nitel bozulma:

(a) Toplumsal etkileşim sağlamak için yapılan el kol hareketleri, alınan vücut konumu, takınılan yüz ifadesi, göz göze gelme gibi sözel olmayan bir çok davranışta belirgin bir bozulmanın olması.

(b) Yaşıtlarıyla gelişimsel düzeyine uygun ilişkiler geliştirememe,

(c) Diğer insanlarla eğlenme, ilgilerini ya da başarılarını kendiliğinden paylaşma arayışı içinde olmama ( örn. İlgilendiği nesneleri göstermeme, getirmeme ya da belirtmeme)

(d) Toplumsal ya da duygusal karşılıklar vermeme

(2) Aşağıdakilerden en az birinin varlığı ile kendini gösteren iletişimde nitel bozulma:

(a) Konuşulan dilin gelişiminde gecikme olması ya da hiç gelişmemiş olması (el, kol ya da yüz hareketleri gibi diğer iletişim yollarıyla bunun yerini tutma girişimi eşlik etmemektedir.)

(b) Konuşması yeterli olan kişilerde, başkalarıyla söyleşiyi başlatma ya da sürdürmede belirgin bir bozukluğun olması.

(c) Basmakalıp ya da yineleyici ya da özel bir dil kullanma,

(d) Gelişim düzeyine uygun çeşitli, imgesel ya da toplumsal taklitlere dayalı oyunları kendiliğinden oynamama.

(3) Aşağıdakilerden en az birinin varlığı ile kendini gösteren davranış, ilgi ve etkinliklerde sınırlı, basmakalıp ve yineleyici örüntülerin olması:

(a) İlgilenme düzeyi ya da üzerinde odaklanma açısından olağandışı, bir ya da birden fazla basmakalıp ve sınırlı bir örüntüsü çerçevesinde kapanıp kalma.

(b) Özgül, işlevsel olmayan, alışageldiği üzere yapılan gündelik işlere ya da törensel davranış biçimlerine hiç esneklik göstermeksizin sıkı sıkıya uyma,

(c) Basmakalıp ve yineleyici motor mannerizmler (örn. Parmak şıklatma, el çırpma ya da burma ya da karmaşık tüm vücut hareketleri)

(d) Eşyaların parçalarıyla sürekli uğraşıp durma.

B. Aşağıdaki alanlardan en az birinde, 3 yaşından önce gecikmelerin ya da olağandışı bir işlevselliğin olması:

(1) Toplumsal etkileşim,

(2) Toplumsal iletişimde kullanılan dil ya da

(3) Sembolik ya da imgesel oyun.

C. Bu bozukluk Rett Bozukluğu ya da Çocukluk Dizintegratif Bozukluğu ile daha iyi açıklanamaz.



Tanı amaçlı testler ve klinik araştırmalar yapılır.

KLİNİK ARAŞTIRMALARDA :

* EEG/MR çekilir, (Nörolojik bulgu olup olmadığına bakılır)

Gerekli hallerde :

* CT: Bilgisayarlı Tomografi
* PET(SPECT): Positronlu Emission
* MRT: Magnetorezonanstomografi/santral Spinotomografİ
* WADA Test

LABORATUAR YÖNTEMLERİ

* EEG: Elektroensefalografi
* MEG: Magnetoensefalografi
* EMG: Elektromiyografi
* EOG: Elektrookülografi
* EKG: Elektrokardiyografi

BİYOKİMYASAL TETKİKLER

* Tam Tiroid panelİ
* Tam Kan tetkiki
* Ağır metal kümülasyonu tespiti (İdrar,Kan,Saç dibi),
* Metabolik testler,

Gerekli hallerde: Genetik tanılama da yapılır.

UYGULANAN TESTLER

(Bilişsel, Motor, Dilsel düzey bulgularını tespit ve standardizasyon amaçlı)

*ANAMNEZ
*ADOS-G/ADOS: (Modül 1-2)
*SCREENING ARAŞTIRMALARI:
-CHAT
-Sosyal davranış ve iletişim için soru çalışması
-Asperger sendromu için Marburg değerlendirme skalası

*THEORY OF MIND TESTLERİ:
- Facial Emotion Matching:
- Social Attribution Task
- Theory of Mind Test II

* DİKKAT TESTLERİ
* KOMPANSASYON AKTİVASYON SKALASI


http://www.otizm-autism.org/otizm-en-erken-nasil-taninir.asp

Otizm Nasıl Tedavi Edilir

Pek çok eski çalışmanın tersine bugün rahatlıkla söyleyebileceğimiz şey, otizmde özellikle 0-4 yaş arası tespit ve (doğru tedavi + eğitim planı) müdahale ile %90 lar oranında iyileşmenin mümkün olduğudur.

Yaş ilerledikçe bu oran kantitatif değil kalitativ olarak düşmektedir. Yani alınan sonuçlarda bireysel olarak eksiklikler görülmekte örneğin dilsel gelişim daha kısıtlı olmakta, bilişsel, sosyal alanlarda biraz daha sınırlı bir gelişim olmaktadır. Ancak bilinmesi gereken en önemli nokta her yaşta dilsel bilişsel ve sosyal gelişimin mümkün olduğu her yaşta çocuğun konuşmasının sağlanabildiğidir.

http://www.otizm-autism.org/otizm-nasil-tedavi-edilir.asp