Tarihte Kurulmuş On Altı Türk Devleti

Osmanlı İmparatorluğu

Sultan I.Mehmed (Çelebi) (1413-1421)




1413 I. Mehmed'in duruma hakim olup devleti yeniden kuruşu
1416 Şeyh Bedreddin isyanı
1416 Macaristan Seferi
1417 Avlonya'nın Osmanlılar tarafından alınışı
1418-1420 Samsun bölgesinin Osmanlılar tarafından alınışı
1419-1424 Bursa'da Hacı İvaz'a I. Mehmed tarafından Yeşil Cami'nin yaptırılması

Sultan II.Murad (1421-1444 / 1446-1451)



1421 Çelebi Mehmed'in ölümü ve II. Murad'ın tahta geçişi
1422 Mustafa Çelebi'nin (Düzme) bertarafı
1425 Molla Fenari'nın ilk Şeyhülislam olarak tayini
1425 -1426 Tekeoğulları Beyliği'nin topraklarının Osmanlılara geçmesi
1427-1428 Germiyanoğulları Beyliği'nin topraklarının Osmanlılara geçmesi
1430 Selanik'in Osmanlılar tarafından alınışı
1432 Fatih Sultan Mehmed'in doğumu
1434 Edirne'de II. Murad tarafından Muradiye Camii'nin yaptırılması
1439 Semendire'nin Osmanlılar tarafından alınışı
1444 II. Murat'ın tahttan çekilişi, II. Mehmed'in tahta geçişi ve Varna Savaşı

Varna Savaşı

Varna Savaşı, 10 Kasım 1444 tarihinde, Macar, Leh, Papalık ve çeşitli Balkan milletlerinden oluşan, Hünyadi Yanoş komutasındaki Haçlı ordusu ile II. Murat önderliğindeki Osmanlı ordusu arasında bugünkü Bulgaristan'ın Varna şehri yakınında yapılmış bir savaştır.Osmanlı ordusu kazanmıştır.

II. Murat, Papa IV. Eugenius'un önayak olmasıyla oluşturulan bir Haçlı ordusunu yenmiş ve 1444 yılının yaz aylarında Edirne-Segedin Antlaşması'nı imzalamıştı. Bu antlaşma 10 yıl sürelik bir barış dönemini öngörüyordu. Antlaşmanın imzası üzerine II. Murat tahtı 12 yaşındaki oğlu şehzade Mehmet'eII. Mehmed) bırakarak Manisa'ya çekilmişti. Ancak Edirne-Segedin Antlaşması'nın koşullarından hoşnut kalmayan Papalık, Kardinal Giuliano Cesarini vasıtasıyla Macar komutanı Hünyadi Yanoş'u "Papa’nın onayı olmadığından dolayı geçersizdir" iddiasıyla antlaşmayı ihlale ikna etmeğe çalışıyordu. Böylece Balkan ülkeleri Papa'nın da önayak olmasıyla tekrar bir ordu oluşturarak saldırıya hazırlandı.

12 yaşındaki genç Şahzade Mehmet babası Murat'a ordunun başına tekrar geçmesi için mektup yazmıştır. Bu mektupta yazan bir kısım şudur. "Baba,eğer ki padişah sen isen ordunun başına geç, eğer padişah ben isem sana emrediyorum gel ve ordularının başına geç" yazmıştır. II. Murat önce tahta geri dönmeye isteksizdi. Tahtta oturan 12 yaşındaki II. Mehmed'in yaşından beklenmeyecek bir üslupta babasını ordularının başına geçmeye davet eden mektubu ve Veziriazam Çandarlı Halil Paşa’nın çağrısı üzerine, II. Murat askerleri ile beraber Manisa’dan İstanbul boğazına doğru hareket etti. Oradan, asker başına birer duka altın vererek; Ceneviz gemileriyle Rumeli'ye geçti. Oğlu II. Murat ve Veziriazam Çandarlı Halil Paşa'yı, Edirne’de bırakarak Varna’ya doğru Haçlı ordularını karşılamak üzere hareket etti.Osmanlı bu bölgedeki hakimiyetine başarı kattı.

Osmanlı ve Haçlı orduları bugünkü Bulgaristan'ın Varna kenti yakınlarında karşılaştılar. II. Murat'ın bulunduğu yerde bir hendeğin yanında Haçlıların ihlal ettiği Edirne-Segedin Antlaşması'nın metni asılıydı. II. Murat'ın bu savaşta çok başarılı bir strateji uyguladığı bilinmektedir.

Haçlı ordusunun sol tarafında bataklıklar yer almaktaydı. II. Murat savaş alanının avantajını kullanmak için baskın stratejisi kullanmıştır. Güneydeki bataklıkları hesaba katarak sağ kanadının savaş sırasında çevrilmesinin ihtimalini ortadan kaldırmak ve Haçlıları tam bir çembere almak için Haçlıların tek çıkış yolu olan Varna'nın kuzey yoluna 15.000 kişilik bir kuvvet koyarak tam imha düzeni almıştır. Bu düzen Haçlıları psikolojik olarak sarstı. Ama II. Murat yolu tutan kuvvetleri çarpışmalar süresince savaşa sokmadı. Ancak Osmanlı Ordusu'nun en zorlandığı anda bu kuvvetleri çağırdı. Kuzey yolunu boşaltarak dengeyi kendi lehine çevirdi. Haçlılara "Kaçış yolunuz var." mesajı vererek, kaçmaya eğilimli Haçlı askerlerini savaş alanından kaçışa özendirerek bir taşla iki kuş vurmuş oldu.

Haçlı ordularının başında Macar komutan Hünyadi Yanoş, Macaristan kralı I. Ulászló (III. Władysław adıyla Lehistan kralı), Kardinal Cesarini, Franko, Varadin ve Erlan piskoposları bulunuyordu. II. Murat ordusunu kademeli olarak düzenlemiş, Rumeli beylerbeyi Turhan Bey'i Rumeli askeriyle sağa, Anadolu beylerbeyi Karaca Bey'i askeriyle sol tarafa yerleştirmişti. İstanbul'dan getirdiği yeniçeri askerlerini ise bizzat kendi kumandası altında orta kısıma yerleştirmişti.

Savaş başladığında önce Haçlı ordusunun şiddetli saldırısı sonucu Osmanlı ordusunda bir panik havası ortaya çıktı. Haçlı orduları zırhlıydı ve daha az kayıp veriyorlardı. Bu durum Osmanlı ordusunu zor durumda bırakıyordu. Hünyadi Yanoş ordusunu disiplinli bir şekilde yönetmekteydi. Osmanlı ordusunun yenilme belirtileri göstermesi üzerine Macar Kralı I. Ulászló, savaşın başarısını tamamen Hünyadi'ye bırakmamak için yerinden ayrılarak savaşa katıldı. Osmanlı ordusu merkeze doğru saldıran Haçlı ordusunu geri çekmek için yanlara doğru açıldı ve ortada kalan Haçlı ordusu bu şekilde Osmanlı ordusunun şiddetli saldırıları sonucu yenilgiye uğradı.

I. Ulászló savaş sırasında başına aldığı bir balta darbesi sonucunu yaşamını yitirdi. Ölen kralın başını yeniçeriler II. Murat'a getirdiler. II. Murat ölen kralın başını yeminini bozduğu Edirne-Segedin Antlaşmasının yanında teşhir ettirdi. II. Murat tam imha stratejisini kuvvetlerinin çok yıpranmaması için iki kademe olarak düzen yaptığı Kosova Savaşına taşımıştır. Tam sonucu da elinde sağ kalan tecrübeli komutanlarla bu savaşta almıştır.

Bazı kaynaklara göre II. Murat savaş alanını gezerken yanındaki yardımcılarına sorar: "Biz bu savaşı nasıl kazanabildik?" Yanındaki vezirlerden biri: "Hanım, şu yerde yatan keferelerde bir tek ak sakallı ihtiyar yok. Biz ihtiyarlarımız yüzünden kazandık,onlar ise ihtiyatsızlıkları yüzünden kaybettiler." cevap verir.

Savaş kazanılmasına karşılık Osmanlılar için çok zor geçmiştir. Bunun nedeni Haçlı askerlerinin hepsinin tepeden tırnağa, savaş atları dahil kalın zırhlarla donatılmış olmasıydı. Varna'da 70.000 tam zırhlı Haçlı askerin öldürülmesine karşılık bu sayıdan çok daha fazla Osmanlı askeri yaşamlarını kaybetti. İşte bu sayı kaybı II. Murat'ı savaşı iki kademeli olarak Kosova'ya taşımasına neden olmuştur. Haçlıların sayısı yaklaşık 325.000 kişi idi ve savaş alanından kaçan Haçlı askeri sayısı ise 120.000 civarındaydı.

Varna Muharebesinden sonra ismini kurtarmak isteyen Hünyadi Yanoş tekrar ordularını toplayarak, kendisine katılmak istemeyen Sırbistan’ı işgal edip Tuna’yı geçecek ve Kosova Meydan Muharebesinde Osmanlı ordusu ile tekrar karşılaşacaktı. Mora ve Bulgaristan Osmanlı Devleti'ne bağlandı. Osmanlı Devleti'nin balkanlardaki otoritesi artmaya başladı.

1445 II. Mehmed'in tahttan çekilişi ve II. Murad'ın ikinci defa geçişi
1447 Edirne'de II. Murad tarafından Üç Şerefeli Camii'nin yaptırılması
1448 II. Kosova Savaşı

II.Kosova Savaşı

II. Kosova Savaşı veya İkinci Kosova Meydan Muharebesi (17 Ekim-20 Ekim 1448) Sultan II. Murat önderliğindeki Osmanlı ordusu ile Macar kumandanı Hünyadi Yanoş önderliğindeki bir Balkan ordusu arasında yapılmış bir muharebedir.

Varna yenilgisinin intikamını alma amacıyla savaş başlatmak isteyen Hünyadi Yanoş'nun topladığı Haçlı-Macar ordusu Kosova'ya geldi. II. Murad'ın barış önerisi reddedildi.

19 Ekim günü taarruza geçen Haçlı ordusu'nun öncü birlikleri Rumeli ve Anadolu atlıları tarafından yenilgiye uğratıldı. Osmanlı kuvvetleri'nin sağ ve sol kanatlarını taktik amaçlı geri çekilmiş gibi göstermesi üzerine Hünyadi Yanoş, Osmanlı ordusu'nun merkezini hedef alan ana taarruzu başlattı. Bu saldırıda da Osmanlı merkez kuvvetleri(özellikle Yeniçeriler)'nin direnişi kırılamadı. Bir çok Hıristiyan soylu ve komutan öldürüldü.

Sağ ve sol kanatlarda geri çekilmiş Osmanlı kuvvetleri de yerlerini dolduran kuvvetlere hücuma başlayınca Haçlı ordusu dağılmaya başladı. Hünyadi Yanoş savaş meydanından kaçtı, ama daha sonra Sırplar tarafından çevrildi.

Savaş sonucu Balkanlar'da üst üste yenilgi alan Haçlı ittifakları saldırıcı güç toplamayı bırakıp savunmaya çekildi, Osmanlı ordularının karşısında duracak güç kalmadı. Osmanlı Balkanlarda taarruza, Haçlılar savunmaya geçti.

Sultan II.Mehmed (Fatih) (1444-1446 / 1451-1481)



1451 II. Murad'ın ölümü ve II. Mehmed'in ikinci defa tahta geçişi
1452 Fatih'in Anadolu Hisarı karşısına Rumeli Hisarı'nı yaptırması

Anadolu ve Rumeli Hisarları



1453 İstanbul'un fethi

İstanbul'un Fethi

Sultan II.Mehmed Han (Fatih Sultan Mehmed), Hazreti Peygamber'in manevi müjdesi ("İstanbul muhakkak fethedilecektir. Bu fethi yapacak hükümdar ve ordu ne mükemmel insanlardır" Hadîs-i Şerîf) ve Osmanlı İmparatorluğu'nun geleceği açısından İstanbul'u fethetmek istiyordu.

Fatih Sultan Mehmed, büyük gayesini gerçekleştirmek için, Macarlara, Sırplara ve Bizanslılara karşı yumuşak davranıyordu. Amacı Haçlıların birleşmesini önlemek, onları tahrik etmemek ve zaman kazanmaktı. Bin yıllık tarihinin sonuna gelmiş olan Bizans küçüle küçüle sadece İstanbul şehrinin sınırları içinde hüküm süren bir devlet durumuna düşmüştü. Ancak buna rağmen Bizans'ın varlığı, Balkanlardaki Türk hakimiyeti açısından tehlikeli oluyordu. Bizans İmparatorları, Anadolu'daki çeşitli siyasi güçleri de Osmanlı aleyhine kışkırtmaktan geri kalmıyorlardı. Hatta zaman zaman Osmanlı şehzadeleri arasındaki taht kavgalarına karışıp devletin iç düzenini bozuyorlardı. İstanbul'un Osmanlı İmparatorluğu'nun hakimiyeti altında girmesi, ticari ve kültürel yönden önemli bir avantajın daha ele geçirilmesi demekti. Boğazlar tam anlamıyla kontrol altına alınacak ve bu sayede, Karadeniz ticaret yolları ele geçirilmiş olacaktı.

Karamanoğulları meselesini çözen Fatih Sultan Mehmed, İstanbul'un fethi için gerekli hazırlıklara başladı. Devrin mühendislerinden Musluhiddin, Saruca Sekban ile Osmanlılara sığınan Macar Urban Edirne'de top dökümü işiyle görevlendirildi. "Şahi" adı verilen bu topların yanında, tekerlekli kuleler ve aşırtma güllelerin üretilmesi (havan topu) yapılan hazırlıklar arasındaydı. Yaptırılan bu büyük toplar İstanbul'un fethedilmesinde önemli rol oynadı. Yıldırım Bayezid'in İstanbul kuşatması sırasında yaptırdığı Anadolu Hisarı'nın karşısına, Rumeli Hisarı (Boğazkesen) inşa edildi. Bu sayede İstanbul Boğazı'nın kontrolü sağlanacak, deniz yoluyla gelebilecek yardımlara karşı tedbir alınmış olacaktı. 400 parçadan oluşan bir donanma inşa edildi. Turhan Bey komutasındaki bir Osmanlı donanması Mora'ya gönderildi ve İstanbul'a yardım gelmesi engellendi. Eflak ve Sırbistan ile var olan barış antlaşmaları yenilendi. Macarlarla da üç yıllık bir antlaşma yapıldı. Osmanlıların bu hazırlıkları karşısında, Bizanslılar da boş durmuyordu. Surlar sağlamlaştırılıyor ve şehre yiyecek depolanıyordu. Ayrıca Bizans İmparatoru Konstantin, Haliç'e bir zincir gerdirerek, buradan gelecek tehlikeyi önlemeye çalıştı. Aynı zamanda Haçlı dünyasından yardım isteniyor, Papa ise yapacağı yardım karşısında Katolik ve Ortodoks kiliselerinin birleştirilmesini istiyordu. Ancak Katoliklerden nefret eden Ortodoks Rumlar, Roma kilisesine bağlanmak istemiyor, "İstanbul'da Kardinal külahı görmektense, Türk sarığı görmeye razıyız" diyorlardı.



Fatih Sultan Mehmed, hazırlıklar tamamlandıktan sonra, Bizans İmparatoru Konstantin'e bir elçi göndererek, kan dökülmeden şehrin teslim edilmesini istedi. Fakat İmparatordan gelen savaşa hazırız mesajı üzerine, İstanbul'un kara surları önüne gelen Osmanlı Ordusu, 6 Nisan 1453'de kuşatmayı başlattı. Osmanlı donanması ise Haliç'in girişinde ve Sarayburnu önünde demirlemişti. Ordu; merkez, sağ ve sol olarak üç kısma ayrıldı. 19 Nisan'da yapılan ilk saldırıda, tekerlekli kuleler kullanıldı ve bu saldırı ile Topkapı surlarından burçlara kadar yanaşıldı. Osmanlı Ordusu'ndaki er sayısı 150.000 ile 200.000 arasındaydı. Bu kuvvetlere Rumeli ve Anadolu beylerine bağlı çeşitli kuvvetler de katılmıştı. Çok şiddetli çarpışmalar oluyor, Bizanslılar şehri koruyan surların zarar gören bölümlerini hemen tamir ediyorlardı. Venedik ve Cenevizliler de donanmalarıyla Bizans'a yardım ediyorlardı. Fatih Sultan Mehmed, Osmanlı donanmasının kuşatma sırasında yeterince kullanılamadığını ve bu yüzden kuşatmanın uzadığını düşünüyordu. İstanbul'un Haliç tarafındaki surlarının zayıf olduğu biliniyordu. Bizans bu bölgeye zinciri bu nedenle germişti. Yüksekten atılan taş gülleler Bizans donanmasından bazı gemileri batırmıştı fakat bir kısım donanmanın Haliç'e indirilmesi kesin olarak gerekliydi. Fatih Sultan Mehmed, İstanbul'un fethedilmesini kolaylaştıracak önemli kararını verdi. Osmanlı donanmasına ait bazı gemiler karadan çekilerek Haliç'e indirilecekti. Tophane önündeki kıyıdan başlayıp Kasımpaşa'ya kadar ulaşan bir güzergah üzerine kızaklar yerleştirildi. Gemilerin, kızakların üzerinden kaydırılabilmesi için, Galata Cenevizlilerinden zeytinyağı, sade yağ ve domuz yağı alınarak kızaklar yağlandı. 21-22 Nisan gecesi 67(yada 72) parça gemi düzeltilmiş yoldan Haliç'e indirildi. Haliç'teki Türk donanmasına ait toplar, surları dövmeye başladı. Ciddi çarpışmalar cereyan etti. Bundan sonraki günlerde top savaşı, ok, tüfek atışları, lağım kazmalar, büyük ve hareketli savaş kulelerinin surlara saldırıları devam etti. Kuşatmanın uzun sürmesi ve kesin başarıya ulaşılamaması askerler arasında endişe yarattı. Ancak, İstanbul'u her ne şartta olursa olsun almaya kararlı olan Fatih Sultan Mehmed kumandanların ve alimlerin de bulunduğu bir toplantı düzenledi. Cesaretlendirici bir konuşma yaptıktan sonra, 29 Mayıs'ta genel saldırının yapılacağına dair kararını açıkladı. Çarpışmalar sırasında Bizans'ı koruyan surlar üzerinde kapatılması mümkün olmayan gedikler açılmaya başlamıştı. Surlar içerisine küçük sızmalar oluyor, ancak geri püskürtülüyordu. İlk defa Ulubatlı Hasan ve arkadaşlarının şehit olmak pahasına tutunmayı başardıkları İstanbul surları, artık direnemiyordu. 53 gün süren ve 19 Nisan, 6 Mayıs, 12 Mayıs ve 29 Mayıs'ta yapılan dört büyük saldırıdan sonra Doğu Roma İmparatorluğu'nun 1125 yıllık başkenti olan İstanbul, 29 Mayıs 1453 salı günü fethedildi.

İstanbul'un fethi, çok önemli sonuçları da beraberinde getirdi. Fatih Sultan Mehmed, İstanbul'un fethinden sonra batıdaki hakimiyeti pekiştirmek, sınırları genişletmek, İslam'ı en uzak yerlere kadar yaymak ve Hıristiyan birliğini bozmak amacıyla Avrupa üzerine bir çok seferler düzenledi.

1453 Ayasofya'nın camiye çevrilmesi
1458-1460 Mora'nın Osmanlılar tarafından alınışı
1461 Trabzon Rum İmparatorluğu'nun Osmanlılar tarafından yıkılışı
1461 Candaroğulları Beyliği'nin ilhakı
1463 Osmanlı-Venedik Savaşı'nın başlaması
1463 -1470 İstanbul'da Fatih Külliyesi'nin inşaası
1466 II. Mehmed'in Arnavut seferi
1468 Karamanoğulları Beyliği'nin Osmanlılar tarafından yıkılışı
1468 II. Mehmed tarafından İstanbul'da Topkapı Sarayı'nın tesisi
1473 Otlukbeli Savaşı

Otlukbeli Savaşı

Karamanoğlu İbrahim'in 1464'te ölmesi üzerine oğulları birbirlerine düşmüşlerdi. Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'ın yardımıyla İshak Bey Karamanoğlu beyliğine sahip oldu. Bunun üzerine diğer oğlu Pir Ahmed Bey Fatih Sultan Mehmed'den yardım istedi ve gelen yardım sayesinde Beyliği ele geçirdi. Fakat Pir Ahmed Bey bir süre sonra gidip Venediklilerle anlaşınca, bu duruma sinirlenen Fatih Sultan Mehmed, Karaman Seferi'ne çıkmaya karar verdi.

Konya ve Karaman alınarak Osmanlı'ya bağlandı. Karaman halkı İstanbul'a ve çeşitli yerlere göç ettirildiler. Pir Ahmed Bey kaçarak Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'a sığındı. Bu olay Osmanlılarla Akkoyunluların arasının açılmasına neden oldu.

Osmanlılar Avrupa ve Anadolu'daki topraklarını genişletirken, Akkoyunlular Devleti'de Doğu Anadolu, Kafkasya, İran ve Irak üzerinde hakimiyet kurmuşlardı. Sınırlarını genişleten iki Türk Devleti arasında büyük bir savaş kaçınılmaz olmuştu. Otlukbeli mevkiinde 11 Ağustos 1473'de yapılan savaşta, devrin en kuvvetli savaş tekniğine ve araçlarına sahip olan Osmanlı ordusu, Uzun Hasan'ın kuvvetli süvarilerden kurulmuş olan ordusunu birkaç saatte dağıttı.

Bu savaştan sonra Akkoyunlular bir daha kendilerini toparlayamadılar. Fatih Sultan Mehmed, Akkoyunlu tehlikesini bu şekilde engellemiş oldu. Anadolu'da ve Rumeli'de birçok sefer düzenleyip pek çok zafer kazanmıştı.

Buna rağmen güneyde güçlü bir devlet konumunda olan Memlüklerle problemler yaşandığı halde sıcak bir savaştan kaçınmıştı.

1475 Kırım'ın Fatih Sultan Mehmet döneminde, Gedik Ahmet Paşa tarafından Osmanlı tabiiyetine girişi
1476 Boğdan seferi
1478 II. Mehmed tarafından ilk altın paranın darbettirilmesi
1479 Osmanlı-Venedik Antlaşması ile Fatih'in Venedikliler'e Trabzon ve Kefe'de ticaret yapma hakkı tanıyan ahidname vermesi
1480 Otranto'ya çıkış ve başarısız Rodos kuşatması
1480 Kadıaskerliğin Rumeli ve Anadolu olarak ikiye ayrılması

Osmanlı İmparatorluğu

Sultan II.Bayezid (1481-1512)



1481 II. Mehmed'in vefatı ve II. Bayezid'in tahta çıkışı
1481 100 dirhem gümüşten 400 akçe kesilmesi
1481 Şeyh Hamdullah'ın İstanbul'a gelişi
1482 Cem Sultan'ın mağlubiyeti, Rodos'a ilticası



1483 Morova Seferi ve Hersek'in ilhakı
1484 Boğdan Seferi
1484 Kili ve Akkerman'ın fethi
1485 Osmanlı-Memlük mücadelesinin başlaması
1485 Şeyh Hamdullah'ın aklam-ı sitte'de kendi üslubunu buluşu
1486 Musiki ile tedavi yapan ilk devlet hastanesi (Edirne, II. Bayezid Külliyesi Şifahanesi)
1488 Sultan II. Bayezid tarafından Edirne'de Bayezid Darü'ş-şifası'nın yapımı
1489 Memlüklere karşı toprak kaybı
1491 Osmanlı-Memlük Barışı
1492 Macar Seferi
1492 İspanya'dan çıkarılan Yahudiler'in de Osmanlı İmparatorluğu'nun himayesine girmesi
1494 Şehzade Süleyman'ın doğumu
1495 Macarlarla mütareke, Cem Sultan'ın ölümü
1497 İlk Rus elçisinin İstanbul'a gelişi
1498 Lehistan Seferleri
1499 Venedik Harbi
1500 Modon, Navarin ve Koron'un alınışı
1502 Venedikle sulh
1508 Çaul seferi
1509 Diu seferi
1511 Şahkulu Baba Tekeli isyanı, Şehzade Selim Hareketi


Sultan I.Selim (Yavuz) (1512-1520)



1512 II. Bayezid'in tahttan çekilişi, I. Selim'in tahta geçişi
1514 Çaldıran Savaşı, Tebriz'e giriş

Çaldıran Savaşı

Çaldıran Savaşı, Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim ile Safevi hükümdarı Şah İsmail arasında 23 Ağustos 1514’te, Van’ın 113 km kuzeyinde, bu günkü Çaldıran ilçesi sınırlarında yer alan Çaldıran Ovası'nda yapılan savaş. Savaş Yavuz Sultan Selim’in kesin zaferiyle sonuçlandı.

Safevi hükümdarı Şah İsmail’in Anadolu’daki Osmanlı yönetimden hoşnutsuz olarak Safevi devletine yakınlaşan Türkmenlere ve bunların liderlerine yönelik koruma politikası, Avrupa'da değil fakat doğuda rakip arayan ve kendine hedef olarak diğer iki devleti (Safevi ve Memlük) seçen Yavuz Sultan Selim açısından kabul edilemez bir durumdu. Osmanlı İmparatorluğu ile Safevi Devleti arasında bir savaş kaçınılmaz olmuştu.

Yavuz Sultan Selim 1512’de tahta çıktığında Safevilerin doğudaki etkisine son vermeyi istiyordu. Yavuz Sultan Selim hazırlıklarını tamamladıktan sonra büyük bir orduyla Mart 1514'te Edirne'den yola çıktı. Yavuz Sultan Selim ile Şah İsmail arasında ilginç bir mektup düellosunun yaşandığı sefer sırasında Yavuz Sultan Selim mektuplarını Farsça yazmış, Şah İsmail ise Türkçe yanıt vermiştir. Üç ay sonra Eleşkirt'e vardığında Osmanlı askerleri arasında huzursuzluk başlamıştı. Yavuz, askerlerini yatıştırarak ilerlemeyi sürdürdü ve Şah İsmail komutasındaki Safevi ordusuyla Çaldıran Ovası'nda karşılaştı. Her iki ordu da yaklaşık 80-100 bin askerden oluşuyordu.

Burada yapılan meydan savaşı bir gün boyunca sürdü. Osmanlı ordusu, silah donanımı bakımından, özellikle de sahra topçusunun ateş gücü ve yeniçerilerinin tüfek kullanması açısından üstündü. Muharebe Osmanlı ordusunun zaferiyle sonuçlandı. Şah İsmail ön saflarda yer aldığı çarpışmalarda yaralandı ve karısı başta olmak üzere hazinesini ve ordusunu bırakarak savaş alanından çekildi. Ardından Yavuz Sultan Selim, 6 Eylül 1514'te Safevilerin başkenti Tebriz'e girdi. Yavuz Sultan Selim kışı burada geçirmek istiyordu, ama Bektaşi tarikatına bağlı yeniçeriler arasında huzursuzluk artınca İstanbul'a dönmek zorunda kaldı.

Çaldıran Savaşı'nda yitirdikleri toprakları Safeviler savaşsız geri aldılar. Ama Osmanlılar bu savaşın sonunda, Dulkadiroğulları başta olmak üzere Doğu ve Güneydoğu Anadolu'daki beyliklerin egemenliğine son verdiler. Safevilerin Mısır'daki Memlûklarla bağlantılarını kestiler. Bu da Yavuz Sultan Selim'in Mısır seferini kolaylaştırdı. Osmanlılar ayrıca İpek Yolu'nun denetimi de ele geçirdiler.

1516 Mısır Seferi ve Mercidabık Savaşı

Mercidabık Savaşı

Mercidabık Savaşı, Yavuz Sultan Selim'in Mısır seferi sırasında Memluk Devleti ile yapılan birinci savaştır. 1516'da Osmanlı ordusu ile Memluk ordusu arasında Halep şehrinin kuzeyinde yapılan savaşı Osmanlılar kazandı. Muharebenin sonucunda Suriye, Lübnan ve Filistin Osmanlı topraklarına katıldı.

Osmanlı Sultanı Yavuz Sultan Selim Hanın, Ortadoğu’da hâkimiyetini genişletmesi; Suriye, Filistin, Arabistan Yarımadası, Mısır ve Kuzey Afrika’nın doğusuna hakim Memlûklu Sultanı Kansu Gavri'yi (Kansuh el-Gûrî) harekete geçirip, tedbir almaya sevk etti. 23 Ağustos 1514’te, Çaldıran Savaşı'nda, Yavuz Sultan Selim Han'a yenilip kaçan Safevi hükümdarı Şah İsmail ile ittifak kurdu. Yavuz Sultan Selim Han, haber alma teşkilâtı vasıtasıyla Şah İsmail-Kansu Gavri ittifakını öğrenince, Vezîr-i âzam Sinan Paşa'yı, kırk bin kişilik bir kuvvetle Safevîler üzerine gönderdi. Sinan Paşa'nın, Diyarbakır’a giderken, Fırat’ı geçmek için Memlûklar'dan izin isteyip de iznin verilmemesi ve Kansu Gavri’nin elli bin kişilik kuvvetle Halep’e gelmesi, harp sebebi sayıldı. Devrin âlimlerinden Zenbilli Ali Cemâli Efendinin fetvasıyla sefere çıkıldı. Yavuz Sultan Selim Han, dahiyane bir siyasetle, Mısır devlet adamlarının bir kısmını ve Suriye ahalisini, kendi safına almaya muvaffak oldu.

Yavuz Sultan Selim, Kansu Gavri’ye Halep’in kuzeyindeki Mercidabık mevkiinde, meydan muharebesi için hazır olması haberini gönderdi. Mercidabık’ta karşılaşan iki ordunun da kuvvetleri eşit miktarlarda olup, altmış bin civarındaydı. Osmanlılar, ateşli silahlar, teşkilat, kumanda heyeti, sevk ve idare bakımından Memlûklardan üstündü. Memlûkların da süvari kuvveti meşhurdu.

24 Ağustos 1516 sabahı, Osmanlı ordusu hilâl şeklinde bir tertibat aldı. Ordunun merkezinde Yavuz Sultan Selim Han olup, yanında Kapıkulu askeri ve önünde birbirine zincirle bağlı üç yüz top bulunuyordu. Sağ kola Anadolu Beylerbeyi Zeynel Paşa, sol kola da Rumeli Beylerbeyi Sinan Paşa kumanda ediyordu. Memlûk ordusunun merkezine, yanında Halife III. Mütevekkil olduğu halde Sultan Kansu Gavri, sağ kola Halep Nâibi Hayırbay, sol kola da Şam Nâibi Sibay kumanda ediyordu. Memlûklarda sultanın orduya, kumandanların da Kansu Gavri’ye itimatsızlığı vardı. Osmanlı topçu ateşiyle başlayan muharebeye, Memlûklar süvari taarruzu ile karşılık verdiler. Muharebe başladıktan iki saat sonra, Memlûklar bozguna uğradı. Öğleden sonra kesin netice alınarak, Memlûk karargâhı, bütün ağırlığı ile Osmanlıların eline geçti. Boğucu bir yaz sıcağında meydana gelen muharebeden kurtulan Memlûk askerleri; Halep, Hama, Humus ve Şam’a kaçtı. Takip edilen Memlûk kuvvetlerinden ele geçenler imha edilerek, Kuzey Suriye bütünüyle zaptedildi. Ahalisi Sünnî olan şehirler, Yavuz Sultan Selim Hanı ve Osmanlıları davet ettiler. Suriye şehirleri, kendi rızalarıyla Osmanlı idaresini tercih ettiğinden, ahaliye zarar verilmedi. Memlûk Sultanı Kansu Gavri, savaş meydanında öldü. Abbasî halifesi III. Mütevekkil, muharebeden sonra Yavuz Sultan Selim Hanın yanına gelerek, sultandan çok hürmet gördü. Yavuz Sultan Selim Han, 28 Ağustos'ta Halep’e 27 Eylülde Şam’a gelerek Mısır’ın fethini gerçekleştirecek sefere hazırlanmaya başladı.

Mercidabık’ta kazanılan zafer, Osmanlı İmparatorluğu'na dinî, siyasî, askerî, iktisadî pek çok faydalar sağladı. Hilafetin Osmanlı Hanedanına geçme yolu açıldı. Doğuda Osmanlı İmparatorluğu'nun son rakibi Memlûk Devleti, ortadan kaldırılma safhasına getirildi. Suriye, Lübnan ve Filistin, Osmanlı hâkimiyetine girdi. Mısır ve Arabistan Yarımadası yolu açıldı. Güneydoğu Anadolu’nun zaptedilmesiyle, Anadolu Türk birliği tamamlandı.

1517 Ridaniye Savaşı ve Kahire'ye giriş

Ridaniye Savaşı

Ridaniye Savaşı, 22 Ocak, 1517 yılının Ocak ayında Osmanlı İmparatorluğu ile Memlüklüler arasında geçen bir savaşın adıdır. Bu muharebe Yavuz Sultan Selim'in komutasındaki Osmanlı İmparatorluğu ordusu kazanmıştır.

1516'da Yavuz Sultan Selim Osmanlı ordusuyla Memluklu Devleti'ne karşı Suriye ve Mısır seferine çıktı. Suriye'de Memluklu hükümdarı Kansu Gavri komutasındaki Memluklu ordusuna karşı 24 Ağustos 1516'da Mercidabık Muharebesi'ni kazanan Sultan Yavuz Selim, Halep, Hama, Humus ve Şam'ı teslim aldı Lübnan emirleri de Osmanlı hakimiyetini kabul etti. 21 Aralık 1516'da Sadrazam Sinan Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Han Yunus Şavası'nda Canberdi Gazali'yi yenerek yoluna devam etti. Yavuz Kudüs'u teslim alıp ziyaret ettikten sonra ordu Gazze'ye yöneldi.

Mercidabık Muharebesi'nden sonra Memlük Devleti'nin başına geçen Tomanbay; Osmanlı hakimiyetini kabul etmediği gibi, barış teklifi için gelen Osmanlı elçisini öldürmüştü. Yavuz Sultan Selim, ordusuyla birlikte Sina Çölü'nü 5 gün içinde (11 Ocak-16 Ocak) geçerek, Ridaniye'de Memlük Ordusu ile karşılaştı.

Ridaniye'de yeni Memlüklü Sultanı Tomanbay, Venediklilerden top ve silah alarak kuvvetli bir savunma hattı kurmuştu. Memlük Ordusu'na, El-Mukaddam Dağı'nın etrafını dolaşarak güneyden saldıran Yavuz Sultan Selim, bu manevra sayesinde Memlük Ordusu'nun yönleri sabit olan toplarını etkisiz hale getirdi.

Memlük Sultanı Tomanbay çok büyük çabalarla yaptığı savaş hazırlıklarına rağmen 22 Ocak günü Ridaniye Muharebesi'ni kaybetmekte olduğunu anlayınca en cesur askerleri ile bir birlik kurup Osmanlı komuta merkezine bir baskın düzenledi. Sultan Selim'in otağı sandığı Veziriazam'ın çadırına girdi ve Veziriazam Sinan Paşa öldürüldü. Bu suikast baskınının da istenen hedefi bulmaması sonucu, Tomanbay savaş alanından kaçtı. Böylece 22 Ocak,1517'de Ridaniye Zaferi kazanıldı. Fakat bu savaş çok zayiatlı geçmiş ve her iki taraf da 25.000 kadar asker kaybetmişti.

Ridaniye Muharebesi çok kesin bir sonuç vermekle beraber savaşının stratejik hedefi olan Mısır'ın fethi hemen ortaya çıkmamıştır ve Memlûkluler büyük direniş göstermişlerdir. Kahire'yi hiç zayiat ve şehrin sosyal ve ekonomik hayatına zarar vermeden eline geçirmek niyetiyle 25 Ocak'ta Sultan Selim direniş göstermeden teslim olan bütün Memlüklülerin affedileceğini ilan etti. Fakat Tomanbay ve ona yakın Memlûklu komutanları gerilla tipi direniş organize etmeye başladılar ve bu nedenle Kahire ancak üç gün süren çok şiddetli savaştan sonra ele geçti ve şehir kısmen yıkıldı ve binlerce kişi öldü. 4 Şubat 1517'de Yavuz törenle Kahire'ye girdi ve "Yusuf Nebi Tahtı"na oturdu. Memluklular Nil deltasında ve Yukarı Mısır'da direnişe devam ettiler. Fakat fazla zaman geçmeden Osmanlı güçleri bu direniş merkezlerini elimine edip Tomanbay'ı yakalamayı başardılar. 13 Nisan, 1517'de Tomanbay Kahire kale kapısında asılarak idam edildi.

Bu zaferle birlikte Memlük Devleti yıkılmış, toprakları Osmanlı egemenliğine girmiştir. Memlük Devleti tarihe karışmış ve Osmanlı İmparatorluğu Mısır'a hakim olmuş ve Halifelik Osmanlılara geçmiştir. Mısır'da ki kutsal emanetler İstanbul'a getirilmiştir. Osmanlı İmparatorluğu Avrupa'nın en güçlü devleti haline gelmiştir.

1517 Haremeyn'in himaye altına alınması
1517 Piri Reis'in Mısır'da Sultan Selim'e ilk dünya haritasını sunması
1519 Celali isyanları
1519 Cezayir'in iltihakı

Sultan I.Süleyman (Kanuni) (1520-1566)



1520 I. Selim'in vefatı, I. Süleyman'ın tahta geçişi
1521 Belgrad'ın fethi

Belgrad'ın Fethi

Belgrad'ın fethi. Macaristan'ın ve Orta Avrupa'nın giriş kapısı konumunda ki Belgrat daha önce 2. Mehmet döneminde kuşatılmış ama alınamamıştı. Fatih Sultan Mehmet döneminde Belgrad hariç bütün Sırbistan fethedilmişti. Sırplar ellerindeki tek kale olan Belgrad'ı koruyamayacaklarını düşünerek burayı Macar'lara bıraktılar. Ancak Osmanlılar'la Macarların arası iyi değildi. Macarlar, Osmanlılara karşı kurulan Haçlı birliğine katılıyor, Balkan uluslarını Osmanlılar'a karşı kışkırtıyor ve fırsat buldukça Türk topraklarına saldırıyorlardı.Kanuni Sultan Süleyman padişah olduğunda Macarlar onu tebrik etmemişler ve vergiyi göndermemişlerdi.

Macar Kralı II. Layoş'a gönderilen Osmanlı elçisi de öldürülünce Macarlar'la savaş kaçınılmaz oldu. Donanma Tuna nehri yoluyla, Kanuni'de karadan büyük bir ordu ile Belgrad önlerine geldi. Böylece şehir karadan ve nehirden kuşatıldı (1521). Kale komutanı şehri teslim etmek zorunda kaldı. Belgrad 'ın alınmasıyla, Avrupa'ya yapılan seferlerde önemli bir üs edinildi.

1521 Piri Reis'in Kitab-ı Bahriye adındaki eserini hazırlaması
1522 Kanuni Sultan Süleyman'ın validesi, Yavuz Sultan Selim'in eşi Ayşe Hafsa Sultan tarafından Manisa'da bimaristan inşa edilmesi
1522 Rodos'un fethi

Rodos'un Fethi

Rodos'un Fethi bilindiği gibi, Kanunî Sultan Süleyman'ın Akdeniz'de Osmanlı hakimiyetini kurmak için giriştiği büyük mücadelede, Rodos seferi ilk, Malta seferi ise son dönemi ifade eder. Dünya tarihinin esine ender rastladığı ünlü Padişahın saltanatının ikinci yılında Rodos'u ve ona bağlı bulunan adaları ele geçirmesi, Doğu Akdeniz'de Osmanlı hâkimiyetinin yerleşmesini sağladığı gibi, mücadelenin bundan böyle Orta ve Bati Akdeniz'e intikal ettirilmesi imkanını da sağlamıştı.

1309'dan beri Saint Jean d'Hospitaliers veya Saint Jean de Jerusalem denilen şövalye tarikatının elinde bulunan Rodos adası ile civarındaki adalar, eskiden beri Osmanlıların ele geçirmek istedikleri önemli yerlerdi. Sultan Süleyman, Belgrad'ı almayı başardıktan sonra Osmanlı siyasetinin bu ikinci meselesini de halletmek istiyordu. Zira fethi zarurî kılan bazı sebepler vardı. Buranın fethi, Osmanlı ülkesine yeni ilhak edilmiş bulunan Mısır, Suriye ve Doğu Akdeniz sahillerinin emniyeti bakımından önemliydi. Bunun için de Rodos ve ona bağlı olan diğer adaların Osmanlıların elinde bulunması gerekiyordu. Nitekim bu zorunlucu takdir eden Yavuz Sultan Selim, saltanatının son yıllarında, Şövalyeler üzerine yürümek için büyük çapta bir donanma hazırlamaya koyulmuş, ancak bu tasavvurunu gerçekleştiremeden hayata gözlerini kapamıştı. Hıristiyanlığın, Osmanlı hac, ticaret ve ulaşım yolu üzerinde, bu emniyeti tehlikeye sokabilecek tehlikeli kalesi durumundaki Rodos'ta bulunan şövalyeler, Osmanlı ticaret ve hac gemilerine saldırmakla kalmamışlar, ayni zamanda Canberdi Gazali'ne de yardımda bulunmuşlardı. Bundan başka onlar, Rodos'ta bulunan Cem Sultan'ın oğlu Murad'ı da taht vârisi olarak ortaya sürmüşlerdi. Ayrıca kalelerinin sağlamlığına güvenmekte olan Rodos şövalyeleri, korsanlık faaliyetlerine devamla, bir taraftan Müslümanların yollarını kesip gemilerini alıyor, öbür taraftan da Osmanlı sahillerinde ardı arası kesilmeksizin bazı fesatlıklarda bulunuyorlardı. Bundan başka beş altı bin civarında Müslüman'ı esir alıp adalarında onlara türlü işkenceler yaptıkları da biliniyordu.

İşte Kanunî, bu siyasî ve stratejik sebeplerden dolayı Rodos problemini halletmek istiyordu. Böylece, bir bakıma babasından miras olarak devr aldığı bir siyaseti devam ettirmek ve babasının yarıda bırakmak zorunda kaldığı önemli bir meseleyi halletmek niyetinde idi. Ayni zamanda o, Rodos'u feth etmek suretiyle dedesi Fâtih Sultan Mehmed'in gerçekleştiremediği bir şeyi de yapmış olacaktı. Eserimizin, Fâtih'le ilgili bölümünde de görüleceği üzere o, birbirlerini kovalayan zaferleri arasında sadece iki yerde istediğini ele geçirememişti. Bunlardan biri Belgrad, diğeri de Rodos'tu. Tahta henüz geçmiş olan genç Süleyman, saltanatının ilk yılında Belgrad'ı zapt etmek suretiyle Fâtih'in düşüncesini gerçekleştirmiş oluyordu. Onun, Belgrad'ın hemen arkasından Rodos üzerine yönelmesinde, nikbeti az da olsa ayni psikolojinin etkili oldugunu söylemek mümkün olsa gerekir.

Rodos Kalesi



Rodos'un fethi hususunda Divan-i Hümayûn'da yapılan müzakerelerde ekseriyet, Rodos seferine taraftar görünmüyordu. Zira bunlar, Şövalyelerin şöhreti, adanın müstahkem olup uzun süre muhasaraya dayanabilmesi ve bir sefer vukuunda Avrupa'nın derhal buraya yardımda bulunabileceğini düşünüyorlardı. Bunlara göre sonu tehlikeli bir macera ile bitecek sefere girişmek doğru değildi. Bu düşünceye karşılık Vezir-i Azam Pirî Mehmed Pasa ile ikinci vezir Çoban Mustafa Pasa ve denizci Kurdoğlu Müslihiddin Reis, Rodos seferine taraftar olup Avrupa tarafindan endişe edilmemesi gerektiğini ileri sürüyorlardı. Bu arada casusları vâsıtasıyla Rodos hakkında bilgi toplayan Kanunî, sefere karar verir. Bununla beraber sefere çıkmadan önce, Hammer'in ifadesiyle " Kur'an-i Kerim'in emrini yerine getirmek için Üstada-i A'zam'a bir mektup gönderir. Bu mektupta Üstada-i Azam teslim olması isteniyor ve arzusu ile itaati kabul ettiği takdirde şövalyelerin hürriyetleri ile mallarına dokunulmayacağına dair, yerlerin ve göklerin yaratıcısı olan Allah, O'nun elçisi olan Hz. Muhammed ve diğer Peygamberler adına yemin ediyordu." Fakat bu teklif, Üstada-i Azam tarafindan red edilir.

Bu sırada Avrupa devletleri de birbirleri ile mücadele halinde bulunduklarından, Rodos ile ilgilenebilecek durumda değillerdi. Rodos ile ilgilenebilecek tek devlet olan Venedikliler de yapılan ticaret antlaşması ile pasif hale getirilmişlerdi. Divan'da alınan sefer kararından sonra hazırlıklarına başlayan Osmanlı ordusunun basına serdar olarak ikinci vezir Çoban Mustafa Pasa getirilir. Öte yandan bu seferi haber alan Rodos Üstada-i Azamı Philippe Villiers de l'Isle Adam, bazı tedbirler alarak kaleyi tahkim ettirmiş, yiyecek depolatmış, şehrin önündeki limana zincir çektirmiş, ayrıca Papa ve Fransa'dan da yardim istemişti.

Osmanlı donanması, 5 Haziran l522'de 300 gemi ile Çoban Mustafa Pasa komutasında harekete geçer. Donanmada pek çok mühimmattan başka onbin deniz ve itfaiye neferi bulunuyordu. Sultan Süleyman da 2l Receb 928 (l6 Haziran l522) tarihinde İstanbul'dan hareketle Üsküdar'a geçmiş, buradan Kapıkulu askerleri ve sefere memur olan diğer eyâletlerin tımarlı sipahileriyle birlikte karadan yola çıkmıştı. Bu sefere nadir bir istisna olmak üzere, Sadrazam Pîrî Mehmed Paşa'nın amcası olan Şeyhülislâm Zembilli Ali Cemalî Efendi (l503 l525) de katılmıştır.

Osmanlı donanması, Rodos yakınlarındaki Gnido adasına varmıştı. 24 Haziran'da Rodos önlerine gelen Osmanlı donanması, Rodos kalesinin dört mil kadar doğusundaki bir limana demir atar. Kaleyi abluka altına alan ordu, Pâdişahin karadan gelmesini bekler. Nihayet Kütahya Aydın yolu ile Marmaris'e, oradan da 28 Temmuz'da Rodos adasına geçen yüz bin kişilik ordu, surlar boyunca mevzilenir. Bu esnada İngiliz, Fransız, İtalyan, İspanyol, Alman ve Portekiz milletlerine mensuba şövalyelerden müteşekkil Rodos müdafileri ise kalenin beş ana burcunu müdafaaya başlamışlardı.

Çarpışmalar, 1 Ağustos'ta Alman burcuna top atisi ile baslar. Kanunî, Kızıltepe denen yerde otağını kurdurarak kuşatmayı buradan idare eder. Şiddetle ve birbiri ardınca süre gelen Osmanlı hücumları, beş ay kadar devam eder. Bu arada zaman zaman kısmî basarılar da kazanılmıştı. Sonunda dayanamayacaklarını anlayan şövalyeler, kaleyi teslim edeceklerini Kanunî'ye bildirmek zorunda kalırlar. Yapılan müzakereler neticesi 21 Aralık 1522'de bir teslim antlaşması imzalanır. Buna göre 213 yıllık sonuncu Haçlı Devleti de tarihe karışır. Buna göre Katolik Hıristiyanların Yakin Doğu'dan tamamen uzaklaştırılmaları da sağlanmış olur. Antlaşma gereği şövalyelerin adadan çekilmelerine müsaade edildiği gibi, şehirdeki Hıristiyanların dinî âyin ve inançlarında serbest olmaları, ada sakinlerine beş yıl kadar vergi vermemeleri ve kendilerinden devşirme alınmaması gibi imtiyazlar da bahsedilmiştir. Bu arada tanassur etmiş olan (Hıristiyanlığı kabul eden) Sultan Cem'in oğlu Murad da yakalanarak iki oğlu ile birlikte ortadan kaldırılır. Şövalyelerin Rodos'u terkinden sonra Pâdişah, 20 Ocak 1523'te Câmie çevrilen Saint Jean Kilisesinde Cuma namazı kılmıştı. Bu namazda imamlığı, sefere iştirak etmiş olan Şeyhülislâm Zembilli Ali Cemalî Efendi yapmıştı. Rodos, Midilli sancağına bağlanarak Dindarzade Mehmed Bey'in idaresine verilmiştir. Osmanlılar, ayrıca bu sefer sonrası Anadolu sahillerinde Bodrum, Aydos, Tahtalı kalelerini, Leros, Sömbeki, Kalimnos, Limonsa adalarını ele geçirmişlerdir. Böylece Rodos kalesi ve edesiyle birlikte Oniki adanın tamamı ve Bodrum da teslim olmuştu. Bodrum'un fethi, Anadolu tarihi bakımından da önemlidir. Zira burası, Anadolu'da Hıristiyanların elinde bulunan tek toprak parçası idi.

29 Aralıkta Kanunî, Rodos şehrine girip kaleyi gezer. Bu günlerde Hıristiyanlık âleminde Noel kutlanıyordu Papa İkinci Hadrianus, Roma'da Saint Pierre'de Noel âyinini icra ederken, kilisenin saçağından bir tas düşüp Papanın ayağına doğru yuvarlanır. Kardinaller bu hâdiseyi muhasarası aylardan beri devam eden Rodos'un düşmesine işaret saydılar.

Rodos'un fethi, Türk topçuluğunun Avrupa topçuluğu karsısındaki üstünlüğünü gösterdiği gibi, o çağda alınması adeta mümkün görülmeyen ve Hıristiyanlığın İslâm âlemine doğru bir kalesi sayılan adanın zaptı, Avrupa'da büyük bir hayret ve teessür uyandırmıştır. Bu arada Rodos'un fethini müteakibe Rodos hapishanelerinde bulunan altı bin kadar Müslüman esir de kurtarılmıştır.

Rodos'a derhal Türk göçmenleri yerleşmeye başladılar. Birçok câmi, imâret, mektep, medrese, çeşme ve yol yapılıp ada imar edilir. Rodos, bir sancak merkezi olur. Buraya devamlı olarak bahriye sancakbeyleri (Tümamiral) vali tayin edildi. 2 Ocak günü aksam üzeri Kanunî Yeşil Melek kadırgasına binip Rodos'tan ayrılır. Anadolu'da Marmaris'e geçer. 3 Ocak'ta da Marmaris'te idi. Aydın, Midilli, Karaşi, Menteşe ve Saruhan sancakbeylerine, Anadolu beylerbeyimi Kasım Paşa'nın nezaretinde Rodos'taki inşaat, imar ve iskân isleri bitinceye kadar adada kalmalarını emrettikten sonra İstanbul'a doğru yola çıkan Kanunî 26 günde İstanbul'a varır. 29 Ocak l523'te yedi ay on iki gün süren bu ikinci sefer-i hümayûnunu bitirerek İstanbul'a gelmiş olur. Bu arada Osmanlı donanması da İstanbul'a döner.

Rodos'un fethi edilmesi ile ilgili olarak gönderilen zafer namelere Venedik mukabelede bulunduğu gibi Sah İsmail de cülûstan beri ilk defa olarak taziyet ve tebrik vecibesini yerine getirmiş, Rodos fethinden dolayı da memnunluğunu bildiren bir mektup ile bir elçi göndermişti.

Rodos'un fethi ile Avrupa'da Kanunî'nin şöhreti biraz daha artmış oluyordu. Belgrad ve Rodos'un, Hıristiyan dünyasının bu iki kilit noktası sayılan müstahkem kalelerinin Kanunî tarafindan düşürülmesi, Osmanlıların ileride başaracakları daha büyük fetihleri için bir işaret sayıldı.

1524 Mısır'da Hain Ahmed Paşa isyanı, Kazan Hanlığı'nın Osmanlı'ya tabiiyeti
1525 İlk Fransız elçisi İstanbul'da
1525 Şeyhülislam Zembili Ali Efendi'nin ölümü
1526 Mohaç Meydan Savaşı

Mohaç Meydan Savaşı

Mohaç Meydan Savaşı 29 Ağustos 1526'da, Osmanlı İmparatorluğu ve Macaristan Krallığı orduları arasında meydana gelen ve Macaristan'ın büyük bölümünün Osmanlı hakimiyetine girmesiyle sonuçlanan savaştır. Savaş, sayıca üstün Osmanlı ordusunun hafif süvarileri (60.000), o zamana kadar Avrupalıların karşılaşmadıkları 300 seyyar top ve etkin tüfek kullanımı sayesinde, Macar ordusunun esas gücü olan ağır süvarilerini kısa sürede kaybetmelerini takiben, ağır bir Macar yenilgisi ile sonuçlanmış, sadece iki saat sürmüştür. Dünyanın en kısa süren meydan muharebesidir. Osmanlı'nın kaybı 150 şehit olup, Macaristan'ın ise 175.000 kişidir.

1527 Bosna'nın fethi'nin tamamlanması
1528 Piri Reis'in Kanuni Sultan Süleyman'a ikinci dünya haritasını takdim etmesi
1529 I.Viyana kuşatması, Budin'in istirdadı

Osmanlı İmparatorluğu

I.Viyana Kuşatması

I. Viyana Kuşatması, 27 Eylül-16 Ekim 1529 tarihlerinde Avusturya Arşidüklüğü'nün başkenti Viyana'nın Kanuni Sultan Süleyman komutasındaki Osmanlı ordusu tarafından kuşatılmasıdır. Başarısız olan kuşatma sonucunda kale alınamamış ve Osmanlı ordusu İstanbul'a geri dönmüştür.



Mohaç Savaşı (1526) sonrasında Budin'in Osmanlı İmparatorluğu tarafından ele geçirilmesinin ardından, savaşa katılmamış olan Erdel voyvodası János Szapolyai Macar kralı olarak taç giymişti. Kanunî Sultan Süleyman 16 Ekim 1526'da Macaristan tacını Szapolyai'ye veren târihî fermanını imzaladı. Mohaç Savaşı öncesinde kral II. Layoş dolayısıyla Macaristan ile bağlantılı olan, ancak savaş sonrasında Osmanlı ordularının girmediği Bohemya, Moravya, Slovakya ve Silezya gibi ülke ve bölgeler ise, II. Layoş'un karısının ve Kutsal Roma-Germen İmparatoru Şarlken'in kardeşi olan Avusturya arşidükü Ferdinand'da kaldı. Kanunî Sultan Süleyman İstanbul'a döndükten sonra harekete geçen Ferdinand, Pressburg'da Osmanlılara karsı olan asillerden teşekkül ettirilmiş bir diet meclisi toplayarak kendini Macaristan ve Bohemya kralı ilan ettirdi. Bu olay, Macaristan'da egemenlik için Osmanlı-Avusturya rekabetini başlattı. Kanunî Sultan Süleyman, Mohaç zaferi sonrasında fethedilen geniş Macar topraklarının Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu ile bağlantılı bir hükümdarın eline geçmesine müsaade edemezdi. Bu durum, bölgedeki güçler dengesinin Osmanlı İmparatorluğu aleyhine bozulmasına yol açabilirdi.

Ağabeyi Habsburg İmparatoru Şarlken'in de desteğini alan Ferdinand, Osmanlı ordusu geri döndükten sonra saldırıya geçti ve Tokaj meydan muharebesinde Szapolyai'yi yenerek Budin'i ele geçirdi. Lehistan'a kaçan Szapolyai Osmanlı İmparatorluğu'ndan yardım istedi. Kanunî Sultan Süleyman sefer hazırlıklarıyla meşgulken, Macaristan'dan fethedilen arazinin geri verilmesi karşılığında barış yapmak isteğiyle Ferdinand'in elçileri geldi. Fakat Habsburgları Macaristan'dan çıkarmak, Ferdinand'a gözdağı vermek, Habsburg ordusunu yakalayıp yok etmeyi amaçlayan Kanunî Sultan Süleyman, o zamanın âdetleri gereği elçileri tevkif ettirdi. Hazırlıklarını tamamladıktan sonra serbest bırakıp savaş için yola çıktığı haberiyle Ferdinand'a gönderdi.

10 Mayıs 1529'da İstanbul'dan yola çıkan Kanuni Sultan Süleyman 20 Haziran'da Sofya'ya ve 18 Ağustos'da Mohaç ovasına ulaştı. Szapolyai de 6000 Macar askeri ile orduya katıldı ve burada padişahın elini öptü. Eylül'de Budin'i kuşatan Kanuni Sultan Süleyman, teslim teklifinin reddedilmesi üzerine şiddetli bir muhasara savaşına başladı. 8 Eylül'de Budin kalesinin kapılarından biri ele geçirilip genel hücum başlatılınca, ümit kalmadığını anlayan müdâfiler, hayatlarına dokunulmamak şartıyla kaleyi teslim ettiler. Kısa zamanda gösterilen bu muvaffakiyet karşısında, Osmanlı hâkimiyetine daha fazla karşı duramayacağını anlayan Boğdan voyvodası IV. Petru Rareş de ordugâha gelerek bir tâbiiyet antlaşması imzaladı. Elbasan sancakbeyi Hasan Bey'i Budin'de muhafız bırakan Kanunî, 12 Eylül'de Macar taht şehrinden ayrılıp Viyana üzerine yürüdü. Bu arada Ferdinand'in adamları tarafından kaçırılmak üzereyken İzvornik sancakbeyi Sultanzâde Bâli Bey'in ele geçirdiği Macar kraliyet tacı, yeniçeri sekbanbaşısı tarafından Szapolyai'ye giydirildi. Budin kalesinin fethinden sonra Osmanlı ordusu Avusturya üzerine yürüdü. Kanuni'nin esas amacı şehri fethetmek değil, Avusturya'ya gözdağı vermekti.

Kanunî Sultan Süleyman, 22 Eylül'de Avusturya sınırını geçti. Ertesi gün Bâli Bey'in kardeşi Semendire sancakbeyi Sultanzâde Mehmed Bey, Alman öncü kuvvetlerinin büyük bir kısmını Viyana'nın on beş kilometre güneydoğusundaki Bruck kasabası yakınlarında imha etti. Esir edilen Alman kuvvetleri komutanı Christophe Von Zedlitz ve alti general Sultan'a gönderildi. 27 Eylül'de Viyana önlerine gelen Ordu-yu hümayun, Avusturya Arşidüklüğü'nün başkentini muhasaraya başladı.

Kanunî Sultan Süleyman, 120.000 (Türkleri, Sırplar, Rumenler) kişilik bir orduyla Budin'den ayrılıp Viyana üzerine yürüdüğü haberi duyulunca, sadece Avusturya ve Almanya'da değil, bütün Avrupa'da bir korku başlamış, Osmanlı ilerlemesi karşısında, o sırada had safhada olan mezhep mücadeleleri bile bir tarafa bırakılarak, Viyana'ya yardım seferi başlatılmış ve Avrupa'nın her yerinden muhtelif milletlere mensup yardım kuvveti gelmeye başlamıştı. Muhâsaradan biraz evvel bu kuvvetlerin büyük bir kısmı kaleye yerleşmişti. Ferdinand şehri terkederek kaçmış, yerine ihtiyar ve tecrübeli bir asker olan Kont Nicolos Von Salm'i kale komutanı olarak bırakmıştı. Müdâfaa hazırlıklarına başlayan Kont Salm de, Türk ordusu gelmeden Viyana yakınlarındaki mahalleleri tamamen yakıp yıkmış, birinci istihkâm hattından yirmi adim içerde ikinci bir istihkâm inşa etmiş, Tuna sahillerine kazıklar diktirerek müdâfaa için gerekli tedbirleri almıştı. Osmanlı humbaracılarının yakıcı tesirlerinden korunmak için evlerin ahşap çatılarını yıktırmış, top güllelerinin tesirini azaltmak için de, sokakların kaldırımlarını söktürmüştü. Ayrıca iki ay yetecek kadar erzak temin edip, şehirdeki sivil halkı dışarı çıkarmıştı.

Kanunî Sultan Süleyman, Viyana'ya gelirken hiç bir zaman kaleyi alma gayesini gütmemiş, istediği zaman bunu gerçekleştirebileceğini göstererek göz dağı vermek istemişti. Üstelik yeni fethedilmiş olan Macaristan'da idare tam olarak yerleşiklik kazanmadan Viyana'nın da alınıp askerin çok geniş bir alana yayılması, stratejik bakımdan hatalı olurdu. Kışın yaklaşmasına ve kale çevresinin yoğun yağmurlar sebebiyle bataklık hâline gelmiş olmasına aldırmadan kaleyi kuşatmıştı.

Kaleyi muhasaraya başlayan Kanunî Sultan Süleyman, on yedi gün boyunca döverek, şehrin surlarını iyice tahrip etmişti. Bu sırada bir Osmanlı güllesinin isabetiyle kale komutanı Kont Salm de öldürülmüştü. Bununla birlikte kuşatma uzuyor; kış aylarının tahrip edici etkisi ve beklenen top mühimmatının gecikmesi Osmanlı ordusu için kuşatma şartlarını zorlaştırıyordu. Çevreden aldığı istihbaratlar sonunda Viyana'ya yüzelli kilometre uzaktaki Linz'de bir Alman ordusunun toplandığı anlaşılınca, Kanunî, orduya muhasarayı kaldırma emrini verdi. Aynı zamanda çeşitli beyler kumandasındaki akıncı kuvvetlerini akına göndererek, Avusturya, Güney Almanya (Bavyera), Moravya, Bohemya, Yukarı Macaristan (şimdiki Slovakya), Silezya ve Slovenya gibi Habsburg'lara bağlı ülkelerde saldırılar düzenletti. 16 Ekim'de Viyana önlerinden hareket eden ordu-yı hümâyûn, 25 Ekim'de Budin'e, 16 Aralık'ta da İstanbul'a döndü.

1532 Alman Seferi, Kanuni'nin Graz'ı fethi
1533 Osmanlı Almanya arasında İstanbul Antlaşması
1533-1534 Barbaros'un Osmanlı hizmetine girişi ve Cezayir Beylerbeyliği'ne tayini



1534 Osmanlı-İran Savaşı'nin açılışı, Tebriz'e ikinci defa giriş ve Bağdat'ın alınışı
1534 Şeyhülislam İbn-i Kemal'in ölümü
1535 Tunus'un kaybedilişi
1536 Fransızlara kendi bayrakları ile Osmanlı limanlarında ticaret hakkı veren ahidname verilmesi
1536 Veziriazam İbrahim Paşa'nın idamı
1537 Körsof-Avlonya seferi
1538 Preveze Zaferi



1538 Hadım Süleyman Paşa'nın Hint Seferi
1540 Venedik ahidnamesindeki Karadeniz'de ticaret imtiyazının kaldırılması
1541 Budin'in kati olarak ilhakı ve beylerbeyiği olması
1543 Estergon'un fethi, Barbaros Hayreddin Paşa'nın Marsilya'ya çıkması



1547 Osmanlı-Habsburg Sulhü
1547 Avusturyalılar'a Osmanlı topraklarında emn ü aman üzere ticaret yapma hakkının tanınması
1548 1534-1555 Osmanlı-İran Savaşı
1550 Süleymaniye Külliyesi'nin inşaası
1551 Trablusgarb'ın fethi
1553 Piri Reis'in ölümü
1553 Fransa ile İstanbul Antlaşması ve Fransa'nın Alman tehdidine karşı himaye altına alınması
1553-1554 Turgut Reis'in Akdeniz seferi, Korsika'yı fethi
1553-1554 Nahcıvan Seferi
1555 İlk Osmanlı-İran antlaşması: Amasya Antlaşması
1555 Kanem-Bornu devletiyle ticaret antlaşması
1557 Dokuzuncu Akdeniz seferi, Fas'ın fethi
1559 Konya Savaşı ve Şehzade Bayezid'in yenilerek İran'a sığınması
1560 Cerbe'nin alınışı
1562 Osmanlı Almanya arasında 1547 antlaşmasının yenilenmesi
1565 Başarısız Malta kuşatması
1565 100 dirhem gümüşten 450 akçe kesilmesi

Sultan II.Selim (1566-1574)



1566 Kanuni Sultan Süleyman'ın son seferi: Zigetvar Savaşı ve Sultanın vefatı, II. Selim'in tahta geçişi
1567 Yemen isyanı
1569 Astrahan seferi

Osmanlı İmparatorluğu



1568 Osmanlı ve Almanya arasındaki antlaşmanın tekrar yenilenmesi
1569 Kaptan Kurdıoğlu Hızır Bey'in Sumatra seferi
1571 Kırım Hanı I.Devlet Giray'ın Moskova'yı fethi
1571 İnebahtı hezimeti, Kıbrıs'ın fethi.
1573 Lehistan'ın himaye altına alınışı
1574 Tunus'un fethi

Sultan III.Murad (1574-1595)



1574 II. Selim'in vefatı ve III. Murad'ın tahta geçişi
1575 II.Selim'in Edirne'de Mimar Sinan'a yaptırdığı Selimiye Cami'nin tamamlanması
1576 Kanem-Bornu devletinin Osmanlı İmparatorluğu'na bağlılığını bildirmesi



1577 Takiyüddin'in gözlemlerine, kısmen tamamlanan Daru'r-Rasadü'l-Cedid'de (İstanbul Rasathanesi) devam etmesi
1578 Osmanlı-İran Savaşı'nın başlaması
1578 Vadi'üs-seyl Savaşı ve Fas'ın himaye altına alınması

Vadi'üs-seyl Savaşı

Afrika kıt'asının bütün kuzey kısımları Osmanlı hâkimiyetinde bulunmasına rağmen sadece Fas Sultânlığı müstakil bir devlet halinde bulunuyordu. Ancak son yıllarda Fas'ta taç ve taht kavgaları baş göstermişti. Fas Sultânı Mevlây Muhammed, Portekizlilerle işbirliğine başlamış bulunuyordu. Buna karşılık Fas tahtını ele geçiremeyen Abdülmelik, Osmanlılara sığınıp, kendisinin Fas Sultânlığına getirilmesini istemişti. İsteği kabul edilerek Cezayir Beylerbeyi Ramazan Paşa'ya emir verildi. Fas ordusu mağlûp edilerek Abdülmelik, Fas Sultânlığına getirildi (1576). Bu tarihten sonra Fas'ta Osmanlı hâkimiyeti başladı. Bu sırada saltanat iddiasından vazgeçmeyen Mevlây Muhammed Portekizlilerden yardım istedi. Portekiz Kralı Sebastian 80 bin kişilik büyük bir kuvvetle Fas'a geldi. Ramazan Paşa idaresinde Osmanlı ve Fas kuvvetleri 1578 yazında Portekizlileri Vadi's-sebil Savaşı'nda fena halde bozguna uğrattılar. Kral Sebastian, muharebe meydanında öldü.

1579 Hazar Denizi'nde Osmanlı deniz kuvvetlerinin kuruluşu
1580 İlk İngiliz ahidnamesinin verilişi
1580 İstanbul Rasathanesi'nin donanmayla topa tutularak yıktırılması (22 Ocak)
1581 Maskat'ın fethi
1583 Cizvitlerin Galata'daki Saint Benoit Kilisesi'ne yerleşerek burada St. Benoit mektebini açmaları (18 Kasım)
1583 Meşaleler Savaşı

Meşaleler Savaşı

Osmanlı ordusu geceleri de süren savaşta binlerce meşale yaktığı için "Meşaleler Savaşı" adı verilmiştir. 3 gün, 3 gece sürdü. Erivan dahil bütün Ermenistan ele geçirildi.

Beş yıl süren büyük Kafkas seferinde Osmanlı İmparatorluğu'nun toprakları tam 300 bin kilometrekare büyümüştü. (Bu rakam, yaklaşık olarak bugünkü Türkiye topraklarının yarısına tekabül eder.) 28 Haziran 1584'te İstanbul'a döndü. Muhteşem bir karşılama töreni düzenlendi. Huzura kabul edildi. Padişah bu büyük serdarın oturmasını istedi. Ancak Osman Paşa, edebinden oturamadı. Ancak dördüncü defa ısrar edilince oturabildi.

1585 Tebriz'in alınışı
1585 I. Mombasa seferi (Kenya), Osmanlı nüfuzunun Sofala (Mozambik)'ya varması
1586 İlk Sikke tashihi
1588 Gence seferi
1588 Resm-i tashih-i sikke konulması
1589 İkinci sikke tashihi
1589 II. Mombasa seferi (Kenya)
1590 Ferhat Paşa Antlaşması; Osmanlı'nın doğuda en geniş sınırlara ulaşması
1590 Yeniçerilerin et ihtiyaçlarını karşılamak üzere gümrük resmine "zarar-ı kassabiye" adıyla* %1 oranında ilave yapılması
1592 Lehistan'ın Osmanlı himayesinden çıkışı
1593 Osmanlı-Avusturya savaşı'nın başlaması
1595 Estergon'un düşüşü



Sultan III.Mehmed (1595-1603)



1595 III. Murad'ın vefatı, III. Mehmet'in tahta geçişi
1596 Eğri Kalesi'nin alınışı ve Haçova Savaşı
1600 Sikke tashihi
1601 Kanije Savaşı
1601 İngiliz tüccarının ödeyeceği gümrük resminin %3'e indirileceğinin ahidnameye derci
1603 Osmanı-İran Savaşı'nın başlaması

Osmanlı İmparatorluğu

Sultan I.Ahmed (1603-1617)



1603 III. Mehmed'in vefatı, I. Ahmed'in tahta geçişi
1612 Osmanlı-İran Antlaşması
1615 Revan Seferi
1617 İran Savaşı'nın yeniden başlaması
1617 I. Mustafa'nın tahta geçişi
1617 İstanbul'da Mehmed Ağa tarafından Sultan Ahmed Camii'nin inşası

Sultan II.Osman (1618-1622)



1618 I. Mustafa'nın hal'i (3 ay tahtta kalmıştır) ve II. Osman'ın tahta geçişi
1618 Sikke tashihi
1618 İran ile Serav Antlaşması
1621 II. Osman'ın Lehistan seferine çıkışı (Hotin seferi)

Sultan I.Mustafa (1622-1623)



1622 II.Osman'ın katli ve I. Mustafa'nın yeniden tahta çıkışı
1622 İran ile savaşın yeniden başlaması

Sultan IV.Murad (1623-1640)



1623 I. Mustafa'nın tahttan indirilip IV. Murad'ın tahta çıkışı
1624 Sikke tashihi
1634 İlk Şeyhülislam katli (Ahizade Hüseyin Efendi)
1635 IV. Murad'ın Revan seferine çıkışı
1638 Bağdat Seferi ve Bağdat'ın alınışı
1639 Osmanlı-İran sulhü: Kasr-ı Şirin Antlaşması

Sultan İbrahim (1640-1648)



1640 IV. Murad'ın ölümü, I. İbrahim'in tahta çıkışı, sikke tashihi
1645 Girit seferinin açılışı, Hanya'nın alınışı

Osmanlı İmparatorluğu

Sultan IV.Mehmed (Avcı) (1648-1687)



1648 I. İbrahim'in hal'i, IV. Mehmed'in tahta çıkışı
1648 Kandiye kuşatması
1656 Çanakkale Boğazı'nın Venedik ablukası altına alınması
1656 Çınar Vak'ası
1656 Köprülüler devrinin başlaması
1660 Varad Kalesi'nin alınışı
1663 Uyvar Kalesi'nin fethi
1664 St. Gotthard Savaşı ve Vasvar Antlaşması
1669 Kandiye'nin alınışı, Girit'in tamamıyla Osmanlı hakimiyetine girişi
1672 Lehistan seferi, Kamaniçe'nin alınışı
1672 Bucaş Antlaşması
1673 Fransız tüccarının ödediği gümrük resminin %3'e indirilmesi
1676 Osmanlı-Lehistan sulhü: Zorawna Antlaşması
1678 Ukrayna'da Çehrin seferi
1682 Osmanlı-Rus Antlaşması
1683 II. Viyana Kuşatması, peşinden Ciğerdelen Savaşı ve Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları

II.Viyana Kuşatması

II. Viyana Kuşatması, 1683 yılında IV. Mehmet devrinde Osmanlı İmparatorluğu'nun Viyana'yı kuşatması ile gerçekleşti. 17. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu ile Avusturya arasında yapılan savaşların en uzun süreni bu kuşatma ile başladı.



Avusturya, yönetimi altındaki Macarlara iyi davranmıyor, onları ağır vergilerle eziyordu. Ayrıca mezhep hürriyeti de tanımıyordu. Macarlar, baskılara daha fazla dayanamayınca Tökeli İmre'nin başkanlığında ayaklandılar. Kendi güçleriyle başarılı olamayacaklarını anladıklarından Osmanlılardan yardım istediler. Politik nedenlerden dolayı Osmanlı İmparatorluğu uzun yıllardır Macaristan'da ve Avusturya'da Katolik olmayan azınlığa yardımda bulunuyordu.Osmanlılar zaten Tökeli İmre'yi yukarı Macaristan'ın kralı olarak tanıyorlardı. Henüz kuşatmadan önce Osmanlı İmparatorluğu ve Habsburg arasında Vasvar Barışı'nın bir sonucu olarak yirmi yıllık bir sözleşmesi vardı.

1681 ve 1682'de Tökeli İmre ile Habsburg'lar arasındaki sınır çatışması şiddetini artırdı.Habsburg kuvvetlerinin merkezi Macaristan içlerine tecavüz etmeleri, Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'ya Osmanlı ordusunu sefere çıkarmak için IV.Mehmet ve divanını ikna etmek için önemli bir gerekçe oldu. IV.Mehmet, Kara Mustafa Paşa'yı Yanıkkale'ye olduğu kadar ve Komaran kalelerine (ikisi de Kuzeybatı Macaristan'da) operasyon yapmaya ve onları kuşatmaya izin verdi.Osmanlı ordusu 21 Ocak 1682 de seferber edildi ve 6 Ağustos 1682 de savaş ilan edildi.

Viyana, Doğu Akdeniz-Almanya ticaret yolu üzerinde oluşu, Tuna üzerinde iç kontrol noktası olması gibi nedenler yüzünden Osmanlı İmparatorluğu'nun stratejik hedeflerinin tam ortasındaydı. Kuşatma için büyük hazırlıklar yapıldı; Avusturya 'ya ve lojistik merkezlere giden yollar tamir edildi ve yenileri inşa edildi.Cephane, mühimmat, top ve diğer kaynaklar imparatorluğun her yanından bu lojistik merkezlere ve Balkanlar'ın içlerine göderilmesi yapıldı.

Lojistik zamanı, Ağustos ve Eylül 1682 de bir istilaya başlamanın mümkün olmadığını ifade ediyordu. Üç aylık bir seferde Osmanlılar kışın Viyana'da olacaklardı. Ama seferin başlaması ve hazırlanması için gereken 15 aylık bir sürede de Habsburglar hazırlancak ve diğer Avrupa krallıklarına yardım için başvuracaklardı. Nitekim kış süresinde Habsgurg'lular ve Lehistan bir antlaşma imzaladılar. Antlaşmaya göre Osmanlılar Krakow'a saldırırlarsa Habsburg kuvvetleri Polonya'ya yardıma gelecekti, karşılık olarak da Leh ordusu Viyana'ya bir saldırı olursa yardıma gelecekti.

İlkbaharda Mayıs'ın erken zamanında Osmanlı ordusu Belgrad' a ulaştı.Daha sonra Viyana şehrine doğru hareket etti. 7 Temmuz'da 40.000 Tatar kuvveti Viyana'nın 40 km doğusuna vardı. Kuşatma süresince Habsburg imparatoru I. Leopold 80 bin Viyanalı ile şehirden kaçtı ve Linz'e yerleşti. Lehistan kralı Sobieski de 1683 yazında antlaşmadaki yükümlülüğünü yerine getirmek için bir yardım sevkiyatı hazırlıyordu.

Osmanlı ordusu 14 Temmuz'da Viyana'yı kuşattı.Artakalan 11.000 askerin, 5.000 sivil ve gönüllünün lideri Graf Ernst Rüdiger von Starhemberg teslim olmayı reddediyordu. Viyanalı'lar şehrin etrafındaki evleri ve duvarları tahrip ettiler,yıkıntıları temizlediler ve boş bir alan bıraktılar.Kara Mustafa Paşa bu problemi kuvvetlerine şehre doğruca giden hendek kazmalarını emrederek çözdü.

Temel çökertmede Osmanlılar barutu kullanmada usta idiler. Lağımcılar şehir duvarları altında tüneller kazıp, surların altına dinamit yerleştirerek korunakları çökertiyordu. Osmanlılar zamanı hesaba almadılar, mamafih zaman onların tarafında değildi.Bu noktadaki gevşeklikleri,savaşın ilanından sonra ordularını kombine edip ilerlememeleri; yardım kuvvetlerinin ulaşmasına izin verdi.Tarihçiler Kara Mustafa Paşa'nın şehri zenginlikleri ve bozulmamış haliyle ele geçirmek istediğini söylerler.

Viyana'ya ise her anlamda yiyecek desteği kesilmişti. Garnizon ve sivil gönüllüler aşırı kayıplara katlanıyordu. Kışla hizmeti öyle bir problem haline geldi ki Graf Ernst Rudiger von Starhamberg herhangi bir asker nöbette uykuda bulunursa öldürüleceği emrini verdi.Ümitsizlik gittikçe artıyordu.Bu sırada Lorraine dükü V. Charles komutası altında olan imparatorluk kuvvetleri, Macar Tökeli İmre ile Viyana'nın 5 km kuzeydoğusunda, Bisamberg'de çarpışıyorlardı.

Viyana bozgununun sorumluluğunu taşıyan Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Belgrad'da idam edildi. Padişah daha sonra düşünüp yapmış olduğu başarılı hizmetlerden dolayı Kara Mustafa Paşa'nın başının kesilmesini geri almak istemiş ve ikinci bir emirle affedilmesini emretmiştir. Fakat ikinci emir ulaşana kadar görev verilen ulaklar paşayı idam etmişlerdi. Kesilip gömülen başının üzerine seng-i ibret (ibret taşı) konuldu.

Osmanlının bu hezimeti Avrupa'da büyük sevinçle karşılandı. Artık Osmanlıların yenilmez olmadıklarını gören Avrupa, karşı hücuma kalkmaya başladı. Psikolojik savaş olarak ta Osmanlı üzerinde büyük bir kayıp, Avrupalılarda ise büyük bir kazanç olarak değerlendirildi. Bu savaş sonucunda Osmanlının gerileme devrine girdiği kabul edilmektedir. Kuşatma sonrası kurulan Kutsal İttifak Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları'na neden oldu.



1685 Uyvar'ın elden çıkışı
1685 Saraydaki altın ve gümüşten sikke basımı
1686 Budin'in düşüşü.

Sultan II.Süleyman (1687-1691)



1687 IV. Mehmed'in tahttan indirilmesi, II. Süleyman'ın tahta çıkışı
1687 Eğri Kalesi'nin düşüşü
1687 İkinci Mohaç Savaşı
1687 Bir akçe itibarı değerli "mankur" un piyasaya çıkarılması
1688 Belgrad'ın elden çıkışı
1690 Kanije Kalesi'nin düşüşü
1690 Belgrad'ın geri alınışı
1690 Fransızların Mısır'da ödediği gümrük resminin %3 olarak tesbiti

Sultan II.Ahmed (1691-1695)



1691 II. Ahmed'in tahta çıkışı
1691 Salankamen Savaşı

Salankamen Savaşı

Salankamen Savaşı Osmanlı ordusu ile Habsburg Ordusu arasında 19 Ağustos 1691 günü meydana gelen ve Kutsal İttifak Savaşları'nın parçası olan bir savaştır.

Fazıl Mustafa Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Tisza ırmağının Tuna ile karıştığı yerde Avusturya ordusu ile karşılaştı. Avusturya ordusu ateş gücü yüksek piyade ve sahra toplarına sahipken Osmanlı ordusu sayı bakımından üstündü. Bu arada Kırım Hanı'nın ordusu da Osmanlı ordusunun yanında savaşmak için ilerliyordu.

Fazıl Mustafa Paşa üst düzey komutanlarının da sözünü dinleyerek Kırım Tatar ordusunu ve yardımcı kuvvetleri beklemeden saldırıya geçti.
Salankamen Savaşı'nın anısına savaş yerine dikilmiş anıt.

Çok yoğun çarpışmalar sonucu Avusturya ordusunda ilk dağılmalar başladı. Osmanlı kuvvetleri Tuna'da ele geçirdikleri 800 kayık dolusu düşman erzağını yakmıştı. Avusturya ordusu son büyük taarruza geçmeye kalktı ve 30 bin askerle Osmanlı ana hattına saldırdı.

Bu çatışma denge halinde devam ederken Köprülü Fazıl Mustafa Paşa'nın alnına bir kurşunun isabet edip Paşa'nın şehit olması Osmanlı hatlarının çözülmesine yol açtı. Osmanlı ordusunun bocaladığını gören Habsburg kuvvetleri tam taarruza geçtiler. Kırım Hanı savaş yerine geldiğinde dağılmış Osmanlı ordusuyla karşılaştı.

Osmanlı İmparatorluğu

Sultan II.Mustafa (1695-1703)



1695 II. Ahmed'in ölümü ve II. Mustafa'nın tahta çıkışı
1697 Zenta Savaşı

Zenta Savaşı

Zenta Savaşı Osmanlı İmparatorluğu ile Avusturya orduları arasında, 11 Eylül 1697’de, Tisa Irmağı kıyısındaki Zenta’da yapılan ve Osmanlıların büyük yenilgisiyle sonuçlanan savaştır. Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları'nın son önemli çarpışması olan bu savaşın ardından 1699'da Karlofça Antlaşması imzalanmıştır.

1698 Şehremini Baruthanesi yangını
1699 Karlofça Antlaşması'nın imzalanması (26 Ocak)
1700 Ruslar'la İstanbul Antlaşması'nın imzalanması
1702 İskender Çelebi Bahçesi'ndeki (bugünkü Ataköy) yeni baruthanenin faaliyete geçmesi
1703 Edirne Vak'ası

Sultan III.Ahmed (1703-1730)



1703 III. Ahmed'in tahta çıkışı
1703 "Tuğralı" altın paranın piyasaya çıkarılması
1711 Prut Savaşı ve Barışı

Prut Savaşı

Prut Savaşı, (1710-1711) Rusya'yla Osmanlı İmparatorluğu arasında yapılmış bir savaştır. Rusya, Osmanlı İmparatorluğu ile mücadelesinde kendi lehine bir zemin yaratmak istiyordu. Osmanlı İmparatorluğu içinde yaşayan Ortodoks toplumları kışkırtarak Osmanlı İmparatorluğu'nu zayıflatacak ve yapacağı savaşlarda daha önce kaybettiği toprakları geri alacaktı. Eflak ve Boğdan Beylerini Osmanlılara karşı kışkırtan Rus Çarı I. Petro, Poltova Savaşı'nda İsveç Kralı XII. Karl'ı ("Demirbaş Şarl") yenince, Demirbaş Şarl Osmanlılara sığındı. İsveç Kralını kovalayan Rus birliklerinin Osmanlı topraklarına akınlar düzenlemesi üzerine ve Bender'de mülteci bulunan Demirbaş Şarl'ın İstanbul'a yazdığı mektuplarla Rusya aleyhine yaptığı kışkırtmanın etkisi ile Sultan III. Ahmed Rusya'ya karşı savaş ilan etti (1711).

Sadrazamlığa getirilen Baltacı Mehmet Paşa, 200.000 kişilik bir orduyla Tuna'yı geçerek Eflak'a girerken, Osmanlı donanması da Karadeniz'e açıldı. Osmanlı kuvvetleri, Kırım Ordusunun da desteği ile Rus birliklerini Prut Nehri kıyısında Stanileşti kasabası yakınında çember içine aldılar. O an için kurtuluş imkânı bulunmayan Rus Çarı Deli Petro, Moskova'ya bir mektup yazarak durumun zorluğunu ve ümitsizliğini anlattı. Çariçe I. Katerina araya girerek Osmanlı İmparatorluğu'na barış teklifinde bulundu. Hem Kırım Hanı, hem de İsveç Kralı saldırıya geçilip Rus ordusunun yok edilmesini savunuyorlardı. Ancak Baltacı Mehmet Paşa, Deli Petro'nun ordusunun etrafını sarmışken, Çariçe Birinci Katerina'nın araya girmesi üzerine veya isyan belirtileri gösteren Yeniçerilere güvenmemesi nedeniyle barışı kabul etmiştir. 22 Temmuz 1711'de taraflar arasında bir antlaşma yapılmıştır. Antlaşmanın imzalanmasından Sultan III. Ahmed de memnun olmuştu. Ancak ordusunu muhasaradan kurtaran Çar I. Petro'nun, vaatlerini yerine getirmemesi, sadrazama karşı İstanbul'da bir muhalefet grubunun oluşmasına yol açtı. Baltacı ile Katerina arasında ne tür bir ilişki kurulduğuna dair zaman içinde geniş kapsamlı söylentiler, tartışmalar ve literatür oluşmuştur. Ancak bilimsel anlamda yapılan araştırmaların, Prut Savaşı sırasında Baltacı ile Katerina arasında bir buluşmanın gerçekleşmediğini ortaya koyduğu söylenmektedir.

Kuşatma sırasında yeni bir kutsal ittifakın oluşturulabileceği düşüncesine sahip olan ve Osmanlı ordusunun çok yıpranacağı endişesini taşıyan Baltacı Mehmet Paşa barış yapılmasını kabul etti (21 Temmuz 1711). İmzalanan Prut Antlaşması ile Azak kalesi Osmanlılara geri verildi. Ruslar, İstanbul'da devamlı bir elçi bulundurmayacak ve İsveç Kralı Şarl'ın serbestçe ülkesine dönmesine izin vereceklerdi.Osmanlı İmparatorluğu bu antlaşmadan yeterince faydalanamamıştır.

1715 Venedik ile savaş ve Mora Seferi
1718 Pasarofça Antlaşması; Lâle Devri'nin Başlangıcı

Lâle Devri

Lâle Devri, Osmanlı İmparatorluğu'nda, 1718 yılında Avusturya ile imzalanan Pasarofça Antlaşması ile başlayıp, 1730 yılındaki Patrona Halil İsyanı ile sona eren dönemdir. Bu dönemin padişahı III. Ahmet, sadrazamı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa'dır. Zevk ve sefâ devri olarak bilinir. Adını, o dönemde İstanbul'da yetiştirilen ve zamanla ünü dünyaya yayılan lale çiçeklerinden alır.Bu dönem gerileme dönemine dahil olmaktadır. Nedim, Lâle Devri'nin günlük hayatını ve İstanbul'un tasvirini aşağıdaki unutulmaz mısralarla yapmıştır:

Bu sehri İstanbul kî, bî misl ü behâdir;
Bir sengine yekpare Acem mülki fedadir.
Bazari hüner madeni ilm ü ulemadir.

İnce ve hassas bir ruha sahip olan Sultan III. Ahmet, sadrazam Damat İbrahim Paşa ile uyum içerisinde çalışmış, bu sırada yaşanan Lâle Devri'nde sanata, edebiyata ve toplumsal hayata özgün bir anlayış getirilmişti. Sultan III. Ahmet, Topkapı Sarayı ile Yeni Câmii'de birer kütüphane, Ayasofya'da Bâb-ı Humâyun'un karşısında Türk sanat şaheserlerinden sayılan Sultan Üçüncü Ahmet Çeşmesi ve İstanbul'un su ihtiyacını karşılamak amacıyla da Deryayi Sim adlı bir su bendi inşa ettirmiştir.



Bunlardan başka Üsküdar Yeni Vâlide Câmii, Çorlulu Ali Paşa Medresesi, Damat İbrahim Paşa Camii ve Külliyesi, İstanbul'da Yeni Postane arkasında Daarül Hadis ve Sebil, Ortaköy Camii önündeki çeşme, Üsküdar Şemsi Paşa'da Hüsrev Ağa Camii önündeki çeşme ve Çubuklu Camii yanındaki Mesire Çeşmesi gibi eserler yine bu dönemde yapılmıştır. Dönemin belki de en gözde eseri olan Sâdâbâd, maalesef günümüze kadar gelememiş, bize yıkıntıdan fazla bir şey kalmamıştır.

Halkın büyük bir kısmı zor durumdayken İstanbul'da bazı devlet büyüklerinin rahat bir yaşam sürdürmeleri, eğlenceye düşkünlükleri huzursuzluklara sebep oluyordu. Patrona Halil isimli bir hamam tellakı bu durumdan memnun olmayan halkı da yanına katarak isyan çıkardı. İsyan sonucu Nevşehirli Damat İbrahim Paşa idam edildi ve yakınları öldürüldü. Padişah III. Ahmet tahttan indirildi ve yerine I. Mahmut getirildi.

1718 Valilerin sefer masraflarını karşılamak üzere "imdadiyye-i seferiyye" toplamalarının kabulü
1720 Batıya hediye gönderilen ilk mehter takımı (III. Ahmed tarafından Lehistan'a)
1720 III. Ahmed için tasvirleri Levni tarafından yapılan Surname-i Vehbi
1721 Çelebi Mehmed Efendi'nin sefaret vazifesiyle Fransa'ya gidişi
1723 İran seferinin üç cepheli olarak açılışı
1724-1725 Tebriz ve Cence'nin alınışı
1726 İbrahim Müteferrika tarafından ilk Türk matbaasının kuruluşu
1729 "Zer-i mahbub" adıyla yeni bir altının piyasaya sürülmesi
1729 Cevheri'nin Lügat-ı Sıhah'ının Vankulu tarafından yapılan tercümesinin matbaada basılan ilk kitap olması

Sultan I.Mahmud (1730-1754)



1730 Patrona Halil isyanı, III. Ahmed'in hal'i, Lâle Devri'nin Bitimi, I. Mahmud'un tahta çıkışı
1733 İran Savaşı'nın hızlanması, Nadir Şah'ın başarıları
1735 Bonneval Ahmed Paşa (Comte de Bonneval) nezaretinde Humbaracı Ocağı'nın kurulması
1735 Osmanlı-Avusturya-Rus Savaşları
1739 Belgrad Antlaşması
1739 Rus tüccarlarına Karadeniz hariç olmak üzere, Osmanlı suları ve topraklarında ticaret hakkı tanınması
1746 Osmanlı-İran barışı (Kerden Antlaşması)
1751 Osmanlı musikisi üzerine Batıda yazılan ilk eser (Charles Fonton'un Essai'si)

Sultan III.Osman (1754-1757)



1754 I. Mahmud'un ölümü, III. Osman'ın tahta çıkışı

Osmanlı İmparatorluğu

Sultan III.Mustafa (1757-1774)



1757 III. Osman'ın ölümü, III. Mustafa'nın tahta çıkışı
1768 Osmanlı-Rus Savaşı'nın başlaması
1770 Rus filosunun İngilizler'in yardımıyla Akdeniz'e girmesi
1771 Kırım'ın işgali
1772 Tersane yakınlarında Topçu Mektebi'nin kurulması
1773 Mühendishane-i Bahri-i Hümayun'un kuruluşu
1773-1774 Darphanenin Hazine-i Amire'nin yedeği vazifesini görmeye başlaması
1774 Avrupa tarzında teşkil edilmiş olan Sürat Topçuları Ocağı'nın kurulması

Sultan I.Abdülhamid (1774-1789)



1774 III.Mustafa'nın ölümü, I.Abdülhamid'in tahta çıkışı
1774 Küçük Kaynarca Antlaşması ve Ruslar'a Karadeniz'de seyrüsefer hakkı tanınması (21 Temmuz)
1776 Mühendishane-i Bahri-i Hümayun'un açılışı; Aynalıkavak Antlaşması
1783 Rusya'nın Kırım'ı ilhakı
1784 Avusturyalılar'a Karadeniz'de seyrüsefer hakkı verilmesi
1784 Osmanlı İmparatorluğu'nun Rusya'nın Kırım'ı ilhakını bir "sened" ile resmen tanıması (8 Ocak)
1787-1788 İstanbul'da bulunan Fransız uzmanların ve subayların tamamen ülkelerine dönmeleri
1787 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ilanı (17 Ağustos)
1788 Yılan Adası Deniz Savaşı
1788 Rusya'nın müttefiki sıfatıyla Avusturya'nın da savaşa girmesi (9 Şubat)
1789 Özi Kalesi'nin Ruslar tarafından zaptı

Sultan III.Selim (1789-1807)



1789 I. Abdülhamid'in ölümü ve III. Selim'in tahta çıkması (7 Mayıs)
1789 Osmanlı-İsveç ittifakı 11 Temmuz
1790 İlk resmi Ermeni mektebinin Kumkapı'da açılması
1790 Osmanlı-Prusya ittifakı (31 Ocak)
1790 Avusturya'nın Prusya tarafından barışa zorlanması. Reichenbach Konvansiyonu (27 Temmuz)
1790 Yergöğü Mütarekesi (18 Eylül)
1790 Kili ve İsmail kalelerinin Rusya tarafından zaptı
1791 Avusturya ve Osmanlı İmparatorluğu arasındaki son savaşın bitirilmesi. Ziştovi Antlaşması (4 Ağustos)
1791 Rus Savaşı'nın sonu. Kalas Mütarekesi (11 Ağustos)
1792 Nizam-ı Cedid hareketinin başlaması
1792 III. Selim devrinde 100'lük guruş basılması
1792 Yaş Antlaşması (10 Ocak)
1793 Daimi elçiliklerin ıslahı ve Londra, Paris ve Viyana'da daimi elçilik ihdası
1793 Nizam-ı Cedid Ordusu'nun Kuruluşu



1793 Hasköy'de Mühendishane-i Cedide'nin açılması
1793 Zahire Nezareti'nin kurulması
1793-1794 Baruthane-i Amire'de İngiliz perdahı barut imaline başlanması
1794 Halkalı'da yapılan Azadlu Baruthanesi'nin faaliyete geçmesi
1795 Lehistan'ın Avrupa haritasından silinmesi
1795 Mühendishane-i Berr-i Hümayun'un açılışı; Osmanlı sarayında ilk yabancı bando (Napolyon'un III. Selim'e gönderdiği)
1797 Paris, Viyana ve Berlin'de daimi elçilikler ihdası
1797 Pazvandoğlu isyanı
1797 Venedik Devleti'nin ortadan kaldırılması (17 Eylül)
1798 Fransa'ya karşı Osmanlı-Rus ittifakı (3 Ocak)
1798 Fransa'nın Mısır'a saldırması (1 Temmuz)
1798 Fransa'ya savaş ilanı (3 Eylül)
1799 Fransa'ya karşı İngiltere ile ittifak (5 Ocak)
1799 Napolyon'un El-Ariş ve Gazze'yi ele geçirmesi (Şubat)
1799 Napolyon'un Akka'da Cezzar Ahmed Paşa tarafından mağlup edilmesi (Mayıs)
1799 Napolyon'un Fransa'ya dönmesi, Mısır'ın işgalinin devamı (Ağustos)
1800 Takvimlerin Jacques Cassini Zicin'e göre hazırlanmaya başlaması
1800 Rus ve Osmanlı kuvvetlerinin Yedi Ada Cumhuriyeti'ni kurmaları (Mart)
1801 Kara Mühendishanesi hocalığına Hüseyin Rıfkı Tamani'nin getirilmesi
1801 Mısır'ın tahliyesine dair mütareke (Ağustos)
1802 Fransız ve İngiliz gemilerinin kendi bayrakları altında Karadeniz'e çıkmalarına müsaade edilmesi
1802 Paris Antlaşması. Fransa ile barış (25 Haziran)
1804 Sırp isyanlarının başlaması (Şubat)
1805 Avrupa tarzında ilk hastane'nin Kasımpaşa'daki Tersane-i Amire'de açılması
1805 Osmanlı İmparatorluğu'nun Napolyon'un "İmparator" unvanını tanıması
1805 Mehmed Ali Paşa'nın Mısır'a vali olarak tayini (Temmuz)
1806 Nizam-ı Cedid'in başarısızlığı ve gerilemesi. İkinci Edirne Vak'ası
1806 Osmanlı-Rus Savaşı
1806 III. Selim'in Mühendishan-i Berri-i Hümayun kanunnamesi
1806 Tersane Tıbbiyesi'nin kurulması (Ocak)
1806 Memleketeyn'in Rusya tarafından işgal edilmesi (Ekim)
1807 Vehhabi isyanının had safhaya varması. Haccın engellenmesi
1807 İngiltere'nin Rusya'nın yanında Osmanlı savaşına iştiraki ve İngiliz filosunun İstanbul önlerine gelmesi (20 Şubat)
1807 İngiliz filosunun İskenderiye'ye saldırması ve Mehmed Ali Paşa tarafından mağlup edilmesi (Mart Eylül)
1807 Nizam-ı Cedid'e karşı ayaklanma (25 Mayıs)

Sultan IV.Mustafa (1807-1808)



1807 III. Selim'in tahttan indirilmesi ve Nizam-ı Cedid'in ilgası (29 Mayıs)
1808 Mustafa Rakım'ın celi sülüs ve tuğra'ya yeni üslubunu getirişi (29 Mayıs)

Osmanlı İmparatorluğu

Sultan II.Mahmud (1808-1839)



1808 Alemdar Mustafa Paşa'nın müdahalesi, IV. Mustafa'nın tahttan indirilmesi, III. Selim'in katli, II. Mahmud'un tahta çıkması (28 Temmuz)
1808 Sened-i İttifak : Devletin ayanlarla uzlaşması (29 Eylül)
1808 Yeniçeri Ayaklanması: Alemdarın Sonu (15-16 Kasım)
1809 İngiltere ile süren savaşın sonu : Kal'a-i Sultaniyye Antlaşması (5 Ocak)
1810 II. Mahmud devrinde beşlik "cihadiyye"lerin basılması
1810 İzmir Jimnasium'unun kurulması; Yesarizade Mustafa İzzet'in ta'lik'e son şeklini verişi
1812 Vehhabi ayaklanmasının Mehmed Ali Paşa tarafından bastırılması
1812 Fransız postalarının ilk kuruluşu
1812 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı'nın sonu: Bükreş Antlaşması, Sırbistan'a özerklik verilmesi (28 Mayıs)
1816 Miloş Obronoviç'in "başknez" olarak tanınması ve Sırbistan'ın özerliğinin temini
1821 Eflak ve Mora'da Rum isyanlarının başlaması (Şubat Mart)
1823 Avrupa ile ticaretin Türk gemileriyle yapılmasına teşebbüs edilmesi
1824 Rum ayaklanmasını bastırmak üzere Mısır kuvvetlerinin çağrılması
1824 Fatih Külliyesindeki Darü'ş-Şifa'nın yıkılması; Sultan II. Mahmud'un Talim-i sıbyan adı ile ferman yayınlaması; St. Pierre mektebinin kurulması
1826 İhtisab müessesesinin düzenlenmesi
1826 Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılması, Asakir-i Mansure-i Muhammediyye'nin kurulması (14 Haziran)
1826 Rusya ile Akkerman Antlaşması'nın akdi (7 Ekim)
1827 Osmanlılar'ın İngiliz yapısı ilk buharlı gemiye sahip olmaları
1827 Tıphane-i Amire'nin kurulması; İlk "Marş-ı Sultani" bestesi (G. Donizetti, II. Mahmud'a)
1827 Mukataa Hazinesi'nin Hazine-i Amire'den ayrılması
1827 İngiltere ile Rusya arasında Yunanistan'ın bağımsızlığına dair Petersburg Protokolü (4 Nisan)
1827 Mısır kuvvetlerinin (Kavalalı Mehmet Ali Paşa) Yunan İsyanını bastırmaları, Atina'nın teslimi (Temmuz)
1827 Navarin Deniz Savaşı : Osmanlı-Mısır donanmasının yakılması (20 Kasım)
1828 Rusya'nın savaş ilan etmesi (26 Nisan) (1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı)
1829 Ziya Paşa'nın doğumu; Mahmud Celaleddin'in İstanbul'da vefatı; Şevki Efendi'nin İstanbul'da doğuşu
1829 Deli Teşkilatının kaldırılması
1829 Edirne Antlaşması : Yunanistan'ın bağımsızlığı (14 Eylül)
1830 Mühendishane-i Bahri'nin Heybeliada'daki kışlaya taşınması; Avrupa'ya talebe gönderilmeye başlanması
1830 Katolik Ermeni cemaatinin ve kilisesinin resmen tanınması
1830-1831 Nüfus sayımları
1830 Fransızlar'ın Cezayir'e saldırmaları ve ele geçirmeleri (5 Temmuz)
1831 İlk saray konservatuarı (Mızıka-i Hümayun ve Saray Harem Orkestrası)
1831 Tımarların kaldırılması (müessese sembolik olarak daha uzun süre devam etti)
1831-1834 İshak Efendi'nin dört ciltilik Mecmua-i Ulum-ı Riyaziye adlı eserinin basılması
1831 İlk gazete Takvim-i Vekayi'nin neşri (1 Kasım)
1832 Tıphane-i Amire'nin Şehzadebaşı'ndan Cerrahhane'nin bulunduğu binaya nakledilmesi
1832 Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa'nın isyanı



1832 İstanbul-İzmit "posta yolu" nun yapımı
1832 İngiliz postalarının kuruluşu
1832 Topkapı Sarayı'na bitişik Gülhane bahçesinde mevcut binalarda Cerrahhane-i Amire'nin açılması (29 Ocak)
1832 Mısır kuvvetlerinin Konya'da Osmanlı ordusunu yenmeleri (12 Aralık)
1833 Feshanenin kuruluşu
1833 Mısır kuvvetlerinin Kütahya'ya kadar ilerlemeleri (2 Şubat)
1833 Rus kuvvetlerinin yardım amacı ile Beykoz'a asker çıkartmaları ve Rus filosunun İstanbul'a gelmesi (5 Nisan)
1833 Mehmed Ali'nin uzlaşmaya zorlanması : Kütahya Antlaşması (Mayıs)
1833 Mehmed Ali Paşaya karşı Osmanlı-Rus ittifakı : Hünkar İskelesi Antlaşması, Boğazlar'ın diğer devletlere kapatılması (8 Temmuz)
1833 Münchengraetz Antlaşması (18 Eylül)
1834 Maçka Kışlası'nda, Mekteb-i Harbiye'nin kurulması
1834 Mukataat Hazinesi'nin isminin "Mansure Hazinesi" olarak değiştirilmesi
1835 Hazine-i Amire ile darphanenin birleştirilmesi
1835-1845 İlk halk konserleri (Tanburi Aleksan Efendi (1815-1864) İstanbul Süleymanpaşa Hanı'ndaki kahvede)
1836 Umur-ı Hariciye Nezareti'nin kurulması (11 Mart)
1837 Osmanlı yapımı "Eser-i Hayr" adlı buharlı geminin denize indirilmesi (26 Kasım)
1838 Mekteb-i Adli'nin açılması; Sultan II. Mahmud'un ilk öğretim alanında yeni bir teşebbüse girişmesi
1838 Maliye Nezareti'nin kurulması ve Hazine-i Amire'nin darphaneden ayrılıp Mansure Hazinesi'yle birleştirilmesi
1838 Defterdarlığın Maliye Nazırlığı'na çevrilmesi
1838 Meclis-i Vala-yı Ahkam-ı Adliyye'nin kurulması (24 Mart)
1838 İngiliz tüccarına geniş imkânlar tanıyan Baltalimanı Antlaşması'nın imzalanması (16 Ağustos)
1839 Kaime-i mutebere-i nakdiyye'nin çıkarılması
1839 Mekatib-i Rüşdiye Nezareti'nin kurulması; Mekteb-i Tıbbiye'nin Galatasaray'daki yeni binasına taşınması ve mektebin adının Mekteb-i Tıbbiye-i Adliye-i Şahane olarak değiştirilmesi; Mekteb-i Ulum-ı Edebiye'nin açılması
1839-1844 Dr. Bernard'ın Mekteb-i Tıbbiye nazırlığı dönemi
1839-1845 Mekteb-i Fenn-i Nücum'un faaliyet dönemi
1839 Kavalalı Mehmed Ali Paşa ile savaşın tekrar başlaması, Nizip Savaşı (24 Haziran)

Nizip Savaşı

Nizip Savaşı 24 Haziran 1839 tarihinde Nizip'te Mısır ile Osmanlı İmparatorluğu arasında meydana gelen savaş. Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın oğlu Kavalalı İbrahim Paşa komutasındaki Mısır ordusu Hafız Osman Paşa komutasındaki Osmanlı ordusunu imha etmiştir.

Osmanlı İmparatorluğu'nun parçalanmasını istemeyen Birleşik Krallık ile Avusturya İmparatorluğu müdahale ederek Osmanlı İmparatorluğu'nu kurtarmıştır. İki ülke donanmalarını yollayarak Mısır ile Suriye arasındaki deniz yolunu kesmiş ve nihayetinde İbrahim Paşa Şubat 1841'de Mısır'a dönmek zorunda kalmıştır. Bu muharebede Hafız Osman Paşa'nın yanında Prusya krallığından gönderilmiş Helmuth von Moltke ve kurmayları yer almıştır.

Sultan Abdülmecid (1839-1861)



1839 II. Mahmud'un vefatı üzerine Abdülmecid'in tahta çıkması, Osmanlı donanmasının Mehmed Ali'ye teslimi (1 Temmuz)
1839 Tanzimat Fermanı'nın ilanı (3 Kasım)
1840 Ceza Kanunname-i Hümayunu'nun Fransa'dan mülhem bir biçimde düzenlenmesi ve kabulü (3 Mayıs) (14 Temmuz 1851'de bu kanun, Kanun-u Cedid olarak tadilatla yeniden yürürlüğe girer)
1840 Gayri müslim tebaadan Avrupa'ya talebe gönderilmeye başlanması
1840 Tanzimat'ın tatbik edildiği yerlerde temettü vergisi konulma kararı
1840 Bütün hazinelerin Maliye Hazinesi'ne katılması
1840 Posta Nezareti'nin kurulması
1841 Lübnan olayları
1841 İngiltere'nin yardımıyla Mısır meselesinin halli, Mısır'ın veraset usulü ile Mehmed Ali Paşa'ya bırakılması (24 Mayıs)
1841 Londra Boğazlar Antlaşması (13 Temmuz)
1842 Askeri Baytar Mektebi'nin açılması
1843 Hereke Fabrikası'nın kurulması
1843 Zeytinburnu Demir Fabrikası inşaatına başlanması
1844 Tashih-i sikke (1 Şubat)
1844 Feshane'de buhar makinelerinin kullanılmaya başlanması
1845 İzmir'de su kuvvetiyle çalışan kâğıt fabrikasının kurulması
1845 Bahriye Mektebi'nin Heybeliada'daki binasına taşınması; Kadı yetiştirmek için Süleymaniye'de Muallimhane-i Nüvvab medresesinin kurulması; Rüşdiyelerin Darü'l-fünun'a öğrenci yetiştiren orta dereceli mektepler olarak kabul edilmesi
1845 Sultan Abdülmecid'in Meclis-i Vala'yı ziyareti (Ocak)
1845 Meclis-i Muvakkat'ın (Geçici Maarif Meclisi) çalışmalarına başlaması (13 Mart)
1845 Polis (zabıta) teşkilatının kuruluşu (10 Nisan)
1846 Meclis-i Maarif-i Umumiye kurulması; Mekatib-i Umumiye Nezareti'nin kurulması; Başhoca Seyyid Ali Paşa'nın ölümü
1846 Rus Ticaret Muahedesi
1846 Zabtiye müşiriyetinin kurulması (16 Şubat)
1846 Darü'l-Fünun kurmada ilk teşebbüs
1847 Timarlı Sipahi Teşkilatı'nın ilgası
1847 Telgrafın Beylerbeyi Sarayı'nda denenmesi
1847 Dersaadet Bankası'nın kuruluşu
1847 İstanbul'da ilk piyano resitali (Liszt Abdülmecid'e Donizetti'nin Mecidiye Marşı'nı çalıyor); Yeşilköy'de bulunan Ayamama Çiftliğinin ziraat talimhanesi şekline getirilerek ilk pamuk ziaati uygulama eğitiminin burada verilmeye başlanması
1848 Avrupa'da liberal ihtilaller: Polonya ve Macaristan'da milliyetçi ayaklanmalar
1848 Protestan Ermeni cemaatinin ve kilisesinin resmen tanınması
1848 İstanbul'da ilk Sanayi Mektebi'nin kurulmasına teşebbüs edilmesi
16 Mart 1848 İstanbul'da Darü'l-Muallimin açılması
18 Kasım 1848 Osmanlı yapımı ilk demir vapurun denize indirilmesi
1849 Veteriner öğretim faaliyetlerine başlanması; Yesarizade Mustafa İzzet'in İstanbul'da vefatı
1850 Ticaret Kanunname-i Hümayunu'nun kabulü
1850 İlk faizsiz kaimenin çıkarılması
1850 Muallim Naci'nin doğumu
12 Mart 1850 Darü'l-Maarif'in öğrenime başlaması
1851 Ceza Kanunname-i Hümayunu'nun kabulü
1851 Londra Sergisi
1851 Akademik karakterde ilk ilmi dernek olan Encümen-i Daniş'in açılması
18 Temmuz 1851 Encümen-i Daniş'in kurulması
1852 Abdülhak Hamid'in doğumu; İstanbul Şark Cemiyetinin (Societe Orientale de Constantinople) kurulması
1853 "Mukaddes yerler" meselesi, Rusya'nın tazyikleri ve Kırım Savaşı'nın patlaması
1853 İstanbul'da I. Abdülmecid tarafından Dolmabahçe Sarayı'nın inşa ettirilmesi
1854 İlk dış istikraz: Borçlanma devrinin ve alışkanlığının başlaması
1854 Meclis-i Vala'nın "Meclis-i Ali-yi Tanzimat" ve "Meclis-i Ahkam-ı Adliye'ye" ayrılması
1854 İhtisab teşkilatının lağvı
12 Mart 1854 Rusya'ya karşı İngiltere ve Fransa ile ittifak
1855 Gayri müslimlerden alınan "cizye"nin kaldırılması
1855 Paris Sergisi
16 Ağustos 1855 İstanbul'da Şehremanetinin kurulması (modern belediye idarelerinin başlangıcı)
9 Eylül 1855 Osmanlı İmparatorluğu'nda telgrafın hizmete girmesi
14 Kasım 1855 Et ve Ekmek dışında hemen bütün maddelerden narhın kaldırılması
1856 Rusya'nın Asya'da Türk illeri istikametinde fetihlere başlamasının şartlarının oluşması
1856 Bank-ı Osmani'nin kurulması
1856 Arap alfabesinin Mors alfabesine uyarlanmasıyla telgrafların Türkçe olarak çekilmeye başlanması
1856 Islahat Fermanı
1856-1860 Köstence-Çernevo'da demiryolu hattının yapımı
1856-1866 İzmir-Aydın demiryolu hattının yapımı
15 Şubat 1856 İstanbul Tıp Cemiyeti'nin (Societe Medicale de Constantinople) kurulması
18 Şubat 1856 Islahat Fermanı'nın ilanı
30 Mart 1856 Paris Barış Antlaşması
30 Mart 1856 Rusya'nın bozguna uğraması
30 Mart 1856 Karadeniz'in tarafsız ve silahsız bir hale getirilmesi
22 Mayıs 1856 İstanbul Tıp Cemiyeti'ne Şahane ünvanının verilmesi ve cemiyetin adının, Cemiyet-i Tıbbiye-i Şahane olarak değişmesi
1857 Orman Mektebi açılması hususunda ilk teşebbüs
1857 Cidde olayları ve İngiliz kuvvetlerinin, müslim-gayri müslim çatışmalarına müdahalesi
1857 Gümrük resminin, eşyanın vardığı değil çıktığı yerde alınması usulünü getiren Mahrec Nizamnamesi'nin yayımlanması
1857-1862 Beyrut Şam şosesinin yapımı
17 Mart 1857 Maarif-i Umumiyye Nezareti'nin kurulması
6 Kasım 1857 Paris'te Mekteb-i Osmani adında bir Osmanlı mektebinin açılması
1858 Ceza Kanunname-i Hümayunu'nun kabulü
1858 Kız rüşdiye mekteplerinin açılması
1858-1859 Emlak, arazi ve temettü vergilerinin ayrılması
6 Haziran 1858 Arazi Kanunnamesi'nin kabulü
8 Haziran 1858 Beyoğlu ve Galata'da kurulacak Altıncı Daire-i Belediyye'nin nizamname-yi umumisi (ilk örnek belediye)
1859 Kaimelerin piyasadan toplanabilmesi için "iane-i umumiyye" toplanması
1859 Fransızca'dan yapılan ilk şiir tercümesi risalesi, Şinasi'nin Tercüme-i Manzume'sinin neşri
12 Şubat 1859 Mekteb-i Mülkiyye'nin kuruluşu
1860 Ticaret mahkemelerinin kuruluşu
1860 İlk basılı yerli tiyatro, Şinasi'nin Şair Evlenmesi'nin tefrika edilmesi
1860-1861 Lübnan ve Suriye Olayları
1860-1861 Lübnan'ın imtiyazlı bir eyalet haline getirilmesi
22 Ekim 1860 Tercüman-ı Ahval gazetesinin yayına başlaması

Sultan Abdülaziz (1861-1876)



1861 Abdülmecid'in vefatı ve Abdülaziz'in tahta çıkması
1861 Cemiyet-i İlmiyye-i Osmaniye'nin kuruluşu
1861 Usul-i Muhakemat-ı Ticaret Nizamnamesi'nin kabulü
1861-1866 Rusçuk Varna demiryolu hattının yapımı
9 Haziran 1861 Cebel-i Lübnan mutasarrıflığı'nın hususi statüsünün tesbiti ve Cebel-i Lübnan nizamnamesi
9 Haziran 1861 David Paşa'nın Lübnan'a vali olarak atanması
29 Nisan 1861 Fransız ve İngilizler'le Kanlıca Ticaret muahedelerinin yapılması. Bu muahede dış ticarette gümrük resmi oranının %8'e yükseltilmesi ve esnaflıkta inhisar sisteminin kaldırılması
1862 Tuna vilayetinin kuruluşu ve Mithad Paşa'nın vali olarak tayini
1862 Gümrük resimlerine esas teşkil eden mal fiyatlarında %10 indirim yapıldıktan sonra gümrük resmi alınmaya başlanması
1862 Kaimelerin piyasadan tamamıyla toplanması
1862 Altının değerinin 100 kuruş olarak tesbiti
1862 Roman türünde Batıdan yapılan ilk tercüme, Fenelon'dan Tercüme-I Telemak'ın Yusuf Kamil Paşa tarafından yayınlanması; Cemiyet-I Tıbbiye-i Osmaniye'nin kurulması
1862 Mahrec-i Aklam'ın kurulması
20 Temmuz 1862 Mekteb-i Maarif-i Adliye'nin, "Mekteb-i Aklam" adı altında yeni bir şekle sokulması
8 Ekim 1862 Islah-ı Sanayi Komisyonu'nun teşkil edilmesi
1863 Abdülaziz'in Mısır'a seyahati
1863 Mithad Paşa tarafından Niş'te ilk Islahhane'nin (sonraki yıllarda Sanayi Mektebi) kuruluşu
1863 İstanbul Eczacılık Cemiyeti'nin (Societe de Constantinople) kurulması; Protestan Robert Koleji'nin açılması
1863 Menafi Sandığı'nın kurulması
1863 Mektuplara pul yapıştırılmaya başlanması
1863 Ticaret-i Bahriyye Kanunnamesi'nin kabulü
13 Ocak 1863 Darü'l-Fünun'da, halka açık serbest konferans şeklinde derslere başlanması
18 Şubat 1863 Sultanahmet Sergisi'nin (Sergi-i Umumi) açılışı
1864 Mekatib-i Sıbyan-ı Müslime Komisyonu'nun kurulması; Mekteb-i Harbiye dahilinde Erkan-ı Harp sınıfının açılması; Cemiyet-i Tedrisiye-i İslamiye'nin (Darü'ş-Şafaka) kurulması; İlk basılmış nazariyat kitabı (Haşim Bey'in Mecmu'atü'l-Makamat'ı)
1864 İyonya adalarının (Yedi Ada Cumhuriyeti'ni oluşturan adalar) İngiltere tarafından Yunanistan'a verilmesi
1864 Karadan Hindistan'ı Avrupa'ya bağlayan telgraf hattının tamamlanması
1864 Islah-ı Sanayi Komisyonu'nun kuruluşu
1864 Nizamiye mahkemelerinin kuruluşu
1864-1876 Paris'e talebe gönderilmesi
8 Ekim 1864 Vilayet Nizamnamesi'nin kabulü
1865 Müstakil Romen kilisesinin kurulması
1865 İstanbul Birinci Şehir Postası'nın kuruluşu
1865 Darü'l-Fünun binasının inşasının tamamlanması ve Maliye Nezareti'ne tahsis edilmesi; Mekteb-i Tıbbiye'nin nazırlığına Cemaleddin Efendi'nin getirilmesi
Eylül 1865 Mekteb-i Osmani'nin lağvedilmesi
1866 Girit isyanları , Yunanistan ile birleşme faaliyetleri
1866 Mısır veraset usulünün değiştirilmesi
1866 Ahmed Süreyya Emin Bey'in modelini hazırladığı seri ateşli topla Osmanlılar'ın topçulukta hamle yapması
1866 Simkeşler Şirketi'nin kuruluşu
1866 Dahilde sarfedilecek malların rayiç fiyatından %10 indirim yapıldıktan sonra gümrük resimlerinin tesbit edilmesi kararı
1866-1867 Avusturya'nın Prusya karşısında mağlup olması ve Macaristan ile eşit bir birlik kurması : Avusturya-Macaristan İmparatorluğu
1867 Sırbistan'daki son Osmanlı askeri temsiliyetinin ortadan kaldırılması, Sırp kalelerinin tahliyesi
1867 Rüşdiyelere gayri müslim talebe alınmaya başlanması; Beyrut Amerikan Üniversitesi'nin kurulması
1867 Mısır Valisi İsmail Paşa'nın "hıdiv" olması
1867 Genç Osmanlılar'ın Avrupa'ya kaçmaya başlamaları
1867 Yabancılara mülk edinme hakkının verilmesi
1867 Bahriye Nezareti'nin Kuruluşu
1867 Menafi Sandığı'nın bütün vilayet ve sancak merkezlerine yayılması
1867-1876 İzmir Rıhtımı'nın inşası
22 Şubat 1867 Eğitim sahasında Fransız notasının verilmesi
8 Haziran 1867 Mısır'a hıdivlik statüsünün verilmesi
21 Haziran 1867 Sultan Abdülaziz'in Avrupa seyahati
1868 Ali Paşa'nın Girit isyanlarını teskin etmesi ve Girit'e özerk bir statü verilmesi
1868 Galatasaray Sultanisi'nin açılması
1868 İstanbul Emniyet Sandığı'nın kurulması
1868 Demirciler ve Dökümcüler şirketlerinin kuruluşu
1868 Yunan postasının kapatılması
1868 Feshane'nin modern bir dokuma fabrikası haline getirilmesi
1868 Darü'l-Muallimin-i Sıbyan'nın açılması; Mekteb-i Hiref ve Sanayi'nin kurulması; Sanayi Mektebi'nin kurulması
1 Mart 1868 Adliye Nezareti'nin kurulması
1 Nisan 1868 Şura-yı Devlet'in teşekkülü ve Divan-ı Ahkam-ı Adliyye'nin ayrı bir temyiz organı olarak ayrılması
8 Nisan 1869 İkinci Darü'l-Fünun binasının inşasının tamamlanması ve Darü'l-Fünun-ı Osmani'nin kurulması
21 Haziran 1869 Sultan Abdülaziz'in Avrupa Seyahati
1 Eylül 1868 Mekteb-i Sultani'nin açılması
2 Eylül 1869 Maarif-i Umumiyye Nizamnamesi ile ilk ve orta tedrisatın düzenlenmesi
26 Ağustos 1869 Turuk Nizamnamesi'nin kabulü
13 Ekim 1869 İmparatoriçe Eugénié'nin İstanbul'a gelişi
1869 Süveyş Kanalı'nın açılması
1869 Osmanlı Ordusu'nun Nizamiye, Redif ve Mustahfız diye üç bölüme ayrılması
1869 Mecelle-i Ahkam-ı Adliyye'nin ilk kitabının kabulü
1869 Mekteb-i Harbiye dahilinde bir Baytar sınıfının açılması
Ekim 1869 Darü'l-Fünun-ı Osmani'de talebe kaydına başlanması
1870 Müstakil Bulgar kilisesinin kurulması ve Bulgarlar'ın Rum Patrikhanesi'nin nüfuzundan çıkmaları
1870 Fransa'nın, Almanya ve Prusya Savaşı'nda ağır mağlubiyet alması
1870 Cenab Şehabeddin'in doğumu; Batılı tarzda ilk roman hikâye türünde, Ahmed Midhat'ın Su-i Zan-Esaret adlı kitabının neşri; Mühendishane'nin Maçka Harbiye Mektebi içerisinde topçu ve istihkam sınıflarında eğitim faaliyetlerine devam etmesi; Sıbyan mekteblerinin ıslahı ve iptidai adı altında yeni mekteplerin açılması; Darü'l-Fünun'ı Osmani'yi teşkil eden şubeler arasında "İlm-i hukuk" şubesinin de yer alması; Tıp eğitiminin Türkçe yapılmaya başlanması
1870 Karadeniz'in tekrar silahlandırılması ve Rusya'nın Paris Antlaşması'nın hükümlerini tanımaması
1870 Darülfünunun açılması teşebbüsü
1870-1927 Kemaledin Bey (mimar)
20 Şubat 1870 Darü'l-Fünun-ı Osmani'nin büyük bir merasimle açılması
26 Nisan 1870 Darü'l-Muallimat'ın açılması
2 Temmuz 1870 Kavanin ve Nizamat Dershanesi'nin açılması
Ekim 1870 Darü'l-Fünun müdürü Tahsin Efendi'nin umuma açık konferanslar (ders-I'am) tertip etmesi
1871 Sadrazam Ali Paşa'nın vefatı
1871 Abdülaziz'in şahsi idaresinin artması, Mahmud Nedim Paşa sadareti
1871 Dersaadet Tahvilat Borsası Nizamnamesi'nin yayımlanması
1871 Posta ve Telgraf nezaretlerinin birleştirilmesi ve İkinci Posta Nizamnamesi'nin neşri
22 Ocak 1871 İdare-yi Umumiyye-i Vilayat Nizamnamesi
13 Eylül 1871 Şinasi'nin ölümü
1872 Emniyet Sandığı'nın şubelerinin açılması
1872 Darü'l-Maarif idadisinin kurulması; Maadin Mektebinin kurulması
1873 Meclis-i Tetkikat-ı Şer'iyye'nin kuruluşu
1873 Mehmed Akif'in doğumu; Türkçe ilk modern tıp lugatı olan Lügat-ı Tıbbiye'nin neşredilmesi; Sava Paşa'nın yeni bir Darü'l-Fünun kurmakla görevlendirilmesi; Darü'l-Fünun-ı Osmani'nin kapanması
Haziran 1873 Mekteb-i Sultani'nin, Gülhane Bahçesi'ndeki Saray'a bitişik binalara nakledilmesi
1874 Rusya'nın kışkırtmaları ve Panislavist faaliyetlerin artması
1874 Hukuk Mektebi, Mülkiye Mühendis Mektebi ve Edebiyat Mektebi'nden oluşan Darü'l-Fünun-ı Sultani'nin açılması; İstanbul Darü'l-Muallimi'nin açılması; İlk basılmış nota (Notacı Emin Efendi, 1845-1907)
1874 Kara gümrüklerinin lağvı
1874 Islah-ı Sanayi Komisyonu faaliyetinin durdurulması
1874-1875 Darü'l-Fünun-ı Sultani'nin eğitime başlaması; Osmanlı İmparatorluğu'nda sivil mühendislik eğitiminin başlaması
1875 Osmanlı maliyesinin iflasını açılaması
1875 Bosna-Hersek isyanları
1875 Askeri rüşdiye mekteplerinin açılması; Mora Yenişehir İdadisi'nin açılması
1876 Bulgar isyanları
1876 Karadağ'ın Osmanlı İmparatorluğu'na savaş ilanı

Sultan V.Murad (1876-1876) (Üç Ay tahtta kalmıştır)



1876 Abdülaziz'in tahttan indirilmesi, V. Murad'ın tahta çıkması

Osmanlı İmparatorluğu

Sultan II.Abdülhamid (1876-1909)



1876 V. Murad'ın hal'i (3 ay tahtta kalmıştır) ve II.Abdülhamid'in cülusu
1876 Meşrutiyet'in ilanı
1876 İstanbul'da Balkan krizini görüşmek üzere internasyonal bir konferansın toplanması : Tersane Konferansı
1876 İstikrazların mürettebat ödemelerinin durdurulması
1876 Mecelle-i Ahkam-ı Adliyye'nin son kitabının kabulü
1876 Edebi roman hüviyetinde ilk eser olan, Namık Kemal'in İntibahı'nın neşri; İzmir ve Manastır'da yatılı idadiler açılması
23 Aralık 1876 I. Meşrutiyet'in (Kanun-ı Esasi) ilanı
1877 Rusya'nın tecavüzü ve Osmanlı-Rus Savaşı'nın başlaması: Balkanlar'ın ve Doğu Anadolu'nun Rus işgaline uğraması
1877 Mahrec-i Aklam'ın Mekteb-i Mülkiye'nin idadi sınıflarıyla birleştirilmek suretiyle kaldırılması; Mekteb-i Tıbbiye'nin tekrar Gülhane'ye nakledilmesi; Fenn-i Resim ve Mimari Mektebi'nin kurulması
1877-1878 Darü'l-Fünun ve Mekteb-i Sultani'nin bir yıl eğitime ara vermesi
19 Mart 1877 İlk Meclis-i Meb'usan'ın içtimaı (o yılın 28 Haziran'ına kadar çalışır)
25 Eylül 1877 Dersaadet Belediye Kanunu (Meclis-i Mebusan'da müzakere edilerek kabul edilir)
5 Ekim 1877 Vilayet Belediye Kanunu'nun kabulü
13 Aralık 1877 Meclis-i Meb'usan'ın süresiz tatili
1878 Ayastefanos ve Berlin Antlaşmaları imzalanması
1878 Sırbistan, Karadağ ve Romanya'nın müstakil birer devlet olmaları
1878 Bulgaristan Prensliği'nin ortaya çıkması
1878 Ermeni meselesinin zuhuru
1878 Ali Suavi'nin öldürülmesi
1878 Kıbrıs'ın İngiltere tarafından ele geçirilmesi
1878 Bosna ve Hersek'in Avusturya-Macaristan'ın işgal ve idaresine terki
1878 Makedonya meselesinin ortaya çıkması
13 Şubat 1878 Meclisin kapatılması
Ekim 1878 Darü'l-Fünun-ı Sultani'nin tekrar eğitime başlaması
1879 II. Abdülhamid devrinde basılan kaimelerin toplatılıp imha edilmesi
1879 Mehakim-ı Nizamiye Teşkilatı Kanunu'nun kabulü
1879 Mekatib-i Sıbyaniye Dairesi'nin kurulması; Maarif merkez teşkilatının yeniden düzenlenmesi
1879 Usul-ı Muhakemat-ı Cezaiyye Kanunu'nun kabulü
1880 Vergi reformu
1880 Yafa-Kudüs demiryolu hattının tamamlanması
1880 İlk köy romanı, Ahmed Midhat'ın Bahtiyarlık'ının neşri; Darü'l-Fünun-ı Sultani Turuk u Maabir Mektebi'nin ilk mezunlarını vermesi
1880 Usul-ı Muhakemat-ı Hukukiyye Kanunu'nun kabulü
13 Mart 1880 İstanbul'da bir kız idadisinin açılması
Ekim 1880 Darü'l-Fünun-ı Sultani Hukuk Mektebi'nin ilk mezunlarını vermesi
20 Aralık 1880 Darü'l-Fünun-ı Sultani'nin ilk mezunlarını vermesi; Journal de la Societe de Pharmacie de Contantinople'un yayınlanması; Cemiyet-I İlmiye'nin kurulması
1881 Mustafa Kemal'in Doğumu
1881 Mısır'ın İngilizler tarafından işgali
1881 Muharrem Kararnamesi'nin neşri
1881 Düyun-ı Umumiyye idaresinin kurulması
1881 Mühendishane'de mümtaz sınıf adı altında yeni bir sınıf teşkil edilmesi; Darü'l-Fünun-ı Sultanı Turuk u Maabir Mektebi'nin faaliyetlerinin son bulması; Orman ve Maadin Mektepleri'nin birleştirilmesi
1882 Tunus'un Fransızlar tarafından işgali
2 Ocak 1882 Sanayi-i Nefise Mektebi'nin kurulması ve Osman Hamdi Bey'in müdür olması
1883 Osmanlı ordusunun Prusya askeri heyeti tarafından ıslahına başlanması
20 Haziran 1884 Mülkiye Mühendis Mektebi kurulması
1 Kasım 1884 Mülkiye Mühendis Mektebi'nin Mühendishane-I Berri-I Hümayun'un bir odasında eğitimine başlaması
1885 Doğu Rumeli'nin Bulgaristan tarafından ilhakı
1885 Abdülhak Hamid'in Makber'inin neşri
18 Eylül 1885 Doğu Rumeli eyaleti valiliğinin Bulgaristan prensine verilerek bu bölgedeki kontrolün zayıflaması
1886 Adana-Mersin demiryolu hattının tamamlanması
1886 Maarif Nezareti'ne bağlı olarak Mekatib-i Gayri müslime ve Ecnebiye Müfettişliği'nin kurulması
1886-1887 Darü'l-muallimin'in yatılı hale getirilmesi
1887 Yedikule Havagazı Fabrikası'nın kurulması
1887 Ahmed Haşim'in doğumu; Şevki Efendi'nin İstanbul'da vefatı
5 Şubat 1887 Beşir Fuad'ın intiharı
1888 Haydarpaşa-İzmir-Ankara demiryolu imtiyazının Almanlar'a verilmesi
1888 Baytar sınıfının tekrar Harbiye Mektebi bünyesine alınması
1889 İttihad-ı Osmanı Cemiyeti'nin (İttihat ve Terakki) kurulması
1889 İdadi öğrenimine dayanan dört yıllık bir Mülkiye Baytar Mektebi'nin kurulması
1890 Bulgar Makedonya ve Anadolu'da Ermeni ihtilal çetelerinin faaliyetlerini arttırmaları
1891 Mülkiye Baytar Mektebi'nin Halkalı Ziraat Mektebi'ne yatılı olarak nakledilmesi
1891 Yol inşaatında bedenen çalışma mecburiyetinin paraya çevrilmesi
1891 Kadıköy Kurbağalıdere Havagazı Fabrikası'nın kurulması
1891 Hereke Fabrikası'nın halı kısmının açılması
3 Kasım 1891 Darü'l-Muallim'in aliye şubesi açılması
1892 Haydarpaşa-İzmit demiryolu hattının işletmeye açılması
1892 Orman ve Maden Mektebi'nin kapatılması; II. Abdülhamid tarafından Yıldız'da porselen atölyelerinin kurulması
1893-1896 İstanbul-Selanik demiryolu hattının yapımı
1894 Halkalı Ziraat ve Baytar Mektebi'nin ilk veteriner mezunlarını vermesi; İmmaculée Conseption veya St Marie okulunun kurulması; İlk basılmış musiki lugatı (Hoca Kazım Bey'in Musiki Istılahatı)
1894 Sasun'da Ermeni olayları
1894 Selanik-Manastır demiryolu hattının tamamlanması
1895 İstanbul'da Ermeni olayları, yabancı devletlerin Ermeniler lehinde müdahaleleri
1895 Galata Rıhtımı inşaatının tamamlanması
1895 Gayri müslim okullarına Türkçe muallimi tayininin kararlaştırılması
1895 Baruthane-i Amire'de dumansız barut imal edilmesi
14 Şubat 1895 Sadrazam Said Paşa'nın beş fakülteden "darü'l-icaze" oluşan bir darü'l-fünun kurma teklifi
1896 Tevfik Fikret'in Servet-i Fünun'un edebi sayfalarının idareciliğini yüklenmesiyle Edebiyat-ı Cedide devrinin başlaması
1896 Ermenilerin Osmanlı Bankası'nın İstanbul şubesine saldırmaları
1896 Girit isyanının alevlenmesi
1896 Eskişehir-Konya demiryolu hattının tamamlanması
1897 Yunan kuvvetlerinin Girit'e çıkması, Yunan çetelerinin Rumeli'deki Osmanlı sınırlarına saldırmaları
17 Nisan 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı ve Osmanlı zaferi
1898 Girit meselesinin devam etmesi; adaya muhtariyet verilmesi Osmanlı kuvvetlerinin geri çekilmesi, Yunan prensi Yorgi'nin vali olarak kabul edilmesi
1899 Bağdat demiryolu imtiyazının Almanlar'a verilmesi
1899 Arifiye-Adapazarı demiryolu hattının açılması
1900 Hicaz Demiryolu'nun inşasına girişilmesi
1900 İstanbul Rıhtımı inşaatının tamamlanması
1900 Darü'l Fünun-ı Şahane'nin kurulması (31 Ağustos)
1901 Servet-i Fünun dergisinin geçici olarak kapatılmasıyla Edebiyat-ı Cedide topluluğunun dağılması
1901 Makedonya'da çete faaliyetlerinin artması, büyük devletlerin müdahaleleri
1901-1908 Hicaz demiryolu hattının yapımı
1902 Yemen isyanlarının tekrar başlaması
1902 Makedonya'da Bulgar İhtilal Cemiyeti'nin faaliyeti (23 Kasım)
1902 Cum'a-ı Bala ayaklanması (23 Kasım)
1902 Hüseyin Hilmi Paşa'nın geniş yetkilerle "umumi müfettiş" olarak Makedonya'ya tayini (8 Aralık)
1903 Şam Mekteb-i Tıbbiyesi'nin kurulması (31 Ağustos)
1903 Mürzsteg Programı : Makedonya'ya muhtariyet verilmesi (Eylül)
1904 Haydarpaşa Rıhtımı'nın tamamlanarak işletmeye açılması
1905 Hereke Fabrikası'nda fes imalatına başlanması
1905 Ermeniler'in II. Abdülhamid'e bombalı saldırı tertiplemeleri (21 Temmuz)
1906 Akabe olayları ve Akabe krizi
1908 Osmanlı Eczacı İttihat Cemiyeti'nin kurulması; Osmanlı Cemiyet-i İlmiye-i Baytariyesi'nin açılması; Osmanlı Mühendis ve Mimar Cemiyeti'nin kurulması
1908 II. Meşrutiyet'in ilanı (23 Temmuz)
1908 Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun Bosna-Hersek'i ilhak ettiğini ilan etmesi (5 Ekim)
1908 Girit Rumları'nın adayı Yunanistan'a bağladıklarını ilan etmeleri (6 Ekim)
1908 II. Meşrutiyet dönemi ilk Meclis-i Mebusan'ın toplanması (17 Aralık)
1909 Adana'da Ermeniler'in ayaklanmaları
1909 Gayri müslimlere "bedel" yerine askerlik hizmeti konulması
1909 Fecr-i Ati edebi topluluğunun kuruluşu
1909-1910 Osmanlı Mühendis ve Mimar Mecmuası'nın çıkması
1909 31 Mart Olayı (13 Nisan)
1909 Hareket Ordusu'nun Yeşilköy'e varması, İstanbul'daki kargaşaya son vererek düzeni sağlaması (19 Nisan)


Sultan V.Mehmed (Reşad) (1909-1918)



1909 II. Abdülhamid'in tahttan indirilmesi, V. Mehmed Reşad'ın tahta çıkarılması (27 Nisan)
1909 Meclisin açılması (17 Aralık)
1910 Arnavutlar'ın ayaklanmaları
1910 Dahili gümrüklerin tamamen kaldırılması
1911 Sultan Reşad'ın Arnavutlar'ı teskin için Rumeli seyahatine çıkartılması
1911 İtalya'nın Trablusgarp ve BinGâzi'ye saldırması ve işgali
1911 Gayri müslim cemaatlerin birleşerek mektepleri konusunda yeni bir düzenleme istemeleri
1911-1912 Osmanlı İtalyan Savaşı
1912 Yeşilköy Hava Uçuş Okulu'nun açılışı
1912 -1913 Balkan devletlerinin Osmanlı-İtalyan Savaşı'ndan istifade etmek istemeleri : Balkan Savaşı
1912 Meclis-i Mebusan'ın feshi (1908-1912 Osmanlı Meclis-i Mebusanı) (18 Ocak)
1912 II. Dönem Meclis-i Mebusan'ın toplanması (18 Nisan)
1912 İtalyanlar'ın Rodos, Oniki Ada ve Çanakkale Boğazı'na tecavüzleri (18 Nisan)
1912 II. Dönem Meclis-i Meb'usan'ın feshi (5 Ağustos)
1912 Gâzi Ahmed Muhtar Paşa hükümeti: Büyük Kabine (22 Temmuz)
1912 Trablus ve BinGâzi'nin İtalya'ya terki: Uşi Antlaşması, Rodos ve Oniki Ada'nın İtalya elinde kalması (15 Ekim)
1912 Kıbrıslı Mehmed Kâmil Paşa'nın sadareti (29 Ekim)
1912 Arnavutluk'un istiklalini ilan etmesi (29 Kasım)
1913 Bâb-ı Âli Baskını : Mahmud Şevket Paşa'nın sadareti (23 Ocak)
1913 I. Balkan Savaşı'nın sona ermesi (30 Mayıs)
1913 Sadrazam Mahmud Şevket Paşa'nın öldürülmesi, Said Halim Paşa'nın sadareti (11 Haziran)
1913 II. Balkan Savaşı'nın başlaması (29 Haziran)
1913 Edirne'nin geri alınması (21 Temmuz)
1913 Osmanlı-Bulgar barışı : İstanbul Antlaşması (29 Eylül)
1913 Osmanlı-Yunan barışı : Atina Antlaşması (14 Kasım)
1914 Dış ticarette gümrük resmi oranının %15'e çıkarılması
1914 Islah-ı Medaris Nizamnamesi
1914 Türk Bilgi Derneği'nin kurulması; Medreset'ül-Hattatin'in kurulması; Dar'ül-Hilafeti'l-Aliyye Medreseleri'nin kurulması
1914 5. Meclis-i Mebusan'ın açılışı (14 Mayıs)
1914 Avusturya-Macaristan veliahdı Arşidük Franz Ferdinand Saraybosna'da öldürülmesi (28 Haziran)
1914 Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun Sırbistan'a savaş ilanı (28 Temmuz)
1914 Almanya'nın Rusya'ya savaş ilanı (1 Ağustos)
1914 Osmanlı İmparatorluğu ile Almanya arasında ittifak antlaşmasının imzalanması (2 Ağustos)
1914 Almanya'nın Fransa'ya, İngiltere'nin Almanya'ya savaş ilanı: I. Dünya Savaşı'nın başlaması (4 Ağustos)
1914 Alman savaş gemileri Goben ve Breslav'ın (Yavuz ve Midilli) Boğazlardan geçmelerine izin verilmesi (10 Ağustos)



1914 1 Ekim tarihinden geçerli olmak üzere kapitülasyonların kaldırılması (9 Eylül)
1914 İslah-ı Medaris Nizamnamesi'nin yayınlanması (29 Eylül)
1914 Almanya'ya ait Goben ve Breslav zırhlılarının Türk bayrağı çekilerek, Rus limanlarını bombalaması (29 Ekim)
1914 Enver Paşa kumandasındaki Osmanlı kuvvetlerinin Sarıkamış Harekâtı (Kasım Aralık)
1914 Rusya'nın Osmanlı İmparatorluğu'ne savaş ilanı (3 Kasım)
1914 İngiltere ve Fransa'nın Osmanlı İmparatorluğu'na savaş ilanı (5 Kasım)
1914 Osmanlı İmparatorluğu'nun İtilaf Devletleri'ne savaş ilanı (11 Kasım)
1914 Cihad-ı Ekber ilanı (14 Kasım)
1914 Mısır'ın İngiltere himayesinde bir "krallık" haline getirilmesi, Osmanlı İmparatorluğu'nun hukukuna son verilmesi (18 Aralık)
1915 Gümrük resmi oranının %30'a yükseltilmesi
1915 Mekteb-i Tıbbiye'nin Darü'l-Fünun'a bağlanarak bugünkü İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi'ne dönüşmesi
1915 Cemal Paşa kumandasındaki Osmanlı kuvvetlerinin Kanal Seferi
1915 Müttefiklerin Çanakkale Boğazı'nı geçmeye çalışması : Çanakkale Savaşları (Ocak 18 Mart)
1915 Doğu Anadolu'da Ruslar'la işbirliği yapan Ermeni nüfusun iç bölgelere taşınması : Tehcir Kanunu 27 Mayıs
1916 Hicaz ve Mekke'nin kaybı
1916 Dar'ül-Hilafeti'l-Aliyye Medreseleri üstünde Medresetü'l-Mütehassısın adı altında bir ihtisas medresesi kurulması; İlk Musiki cemiyeti (Darü't-Talim-i Musiki)
1917 Yıldırım Orduları Grubu'nun kurulması
1917 Sina ve Filistin Cephesi'nin çöküşü



1917 Rusya'da Bolşevik İhtilali'nin çıkması ve çarlığın sonu
1917 Şer'iyye mahkemelerinin Adliye Nezaretine bağlanması
1917 Amerika Birleşik Devletleri'nin savaşa iştiraki ve Almanya'ya savaş ilanı (25 Mart)
1918 Şam Mekteb-i Tıbbiyesi'nin Beyrut'un işgali neticesinde kapanması; Gâzi Ahmed Muhtar Paşa'nın ölümü (6 Nisan)
1918 Brest Litovsk Barış Antlaşması (3 Mart)

Sultan VI.Mehmed (Vahdeddin) (1918-1922



1918 Sultan Reşad'ın vefatı ve Mehmed Vahdeddin'in tahta çıkması
1918 Bulgaristan'ın savaştan çekilmesi (2 Ekim)
1918 Sadrazam Talat Paşa'nın istifası, Ahmed İzzet Paşa'nın sadareti (8 Ekim)
1918 Mondros Mütarekesi'nin imzalanması (30 Ekim)
1918 Almanya ve Avusturya'nın savaştan çekilmeleri (3 Kasım-4 Kasım)
1918 Ahmed İzzet Paşa'nın istifası ve Ahmed Tevfik Paşa'nın sadareti (8 Kasım)
1918 İtilaf Devletleri'nin İstanbul önlerine gelerek şehri teslim almaları (13 Kasım)
1919 Damat Ferid Paşa'nın sadareti: Hürriyet ve İtilaf Fırkası'nin iktidara geçmesi
1919 Yunanlılar'ın İzmir'i işgali ve Batı Anadolu'da ilerlemeleri (15 Mayıs)
1919 Mustafa Kemal Paşa'nın İstanbul Hükümeti tarafından Anadolu'ya gönderilmesi (19 Mayıs)
1919 Erzurum Kongresi (23 Temmuz)
1919 Sivas Kongresi (4 Eylül)
1919 Damat Ferid'in istifası ve Ali Rıza Paşa'nın sadareti (2 Ekim)
1919 Amasya Protokolü (22 Ekim)
1919 Misak-ı Milli: Milli gaye ve hedeflerin, milli sınırların belirlenerek ilanı (29 Kasım)
1920 Mekteb-i Harbiye'nin Ankara'da "Sunuf-ı Muhtelife Zabit Namzetleri Talimgahı" olarak açılması
1920 İtilaf işgal kuvvetlerinin İstanbul'daki resmi binalara girmeleri, Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı'nın dağıtılması ve kapanması
1920 Damat Ferid Paşa'nın sadareti (5 Nisan)
1920 Ferid Paşa hükümetinin Mustafa Kemal'i idama mahkum etmesi ve askerlikten tardı (11 Mayıs)
1920 İstanbul Hükümeti'nin Sevr Antlaşması'nı imzalanması (10 Ağustos)
1920 Gümrü Antlaşması'nın imzalanması (3 Aralık)
1921 Londra Konferansı: Anadolu için söz söyleme hakkının Ankara Hükümeti'nde olduğunun tespiti (27 Ocak 12 Şubat)
1921 II. İnönü Savaşı (31 Mart)
1921 Sakarya Meydan Savaşı (3 Eylül)
1921 Fransa ile barış (20 Eylül) (bkz. Türk-Fransız Cephesi)
1922 Başkomutanlık Meydan Muharebesi (27 Ağustos)
1922 İzmir'in kurtuluşu (9 Eylül)
1922 Mudanya Mütarekesi (11 Ekim)
1922 Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım)
1922 Mehmet Vahidettin'in yurtdışına çıkması ve Abdülmecid Efendi'nin halife olarak seçilmesi (16 Kasım)

Osmanlı İmparatorluğu

Osmanlı İmparatorluğu Arması



Osmanlı İmparatorluğu Haritası

Onur GÜRMAN'ın Türkler adlı programından alınmıştır.