Tıbbi Tetkikler Nelerdir? Hangi Durumlarda Yapılır?

Artroskopi

Kelime anlamı ‘eklemin içine bakmak’ olan artroskopi, eklem içinin büyütülerek bir kamera vasıtası ile izlenmesidir. Bu sayede, eklem içerisine bakılarak hastanın tedavisinde kolaylık sağlayan bir yöntemdir.

Artroskopi sayesinde eklemlerden parça alınabilir, eklemlerdeki serbest kıkırdak parçaları izlenerek alınabilir veya ufak yırtıklar izlenerek tedavi edilebilir. Toplumuzda yaygın olarak bacak eklemlerinde uygulanmakta olup, el, ayak, omuz ve dirsekte de artroskopi yapılabilmektedir.





ARTROSKOPİ HANGİ DURUMLARDA YAPILIR?

Menüsküs yırtıklarında, ön ve arka çapraz bağları yaralanmalarında,
Hareket kısıtlanmasının açılması,
Eklem kireçlenmeleri ve iltihaplarında,
Serbest kemik ve kıkırdak parçalarının çıkartılmasında,
Eklem içi iyi huylu tümörlerin ameliyatlarında,
Kıkırdak nakilleri,
Dizde enfeksiyon veya ödem durumlarında,
Tekrarlayan omuz çıkıkları,
Diz kapağı kemiğinin sorunlarında,
Eklem kıkırdağı hasarlarının tedavisinde,
Eklem içerisi kırıkların tedavisinde,
El bileğinde sinir sıkışmalarının gevşetilmesi

gibi durumlarda artroskopiden yardım alınmaktadır.



NASIL YAPILIR?

eklem içiİlgili ekleme yarım santimetrelik küçük bir kesi yapılır. Bu kesiden Artroskopi cihazı sokulur. Sonra aynı boyutlarda ikinci bir kesi açılarak bu kesiden cerrahi müdahale yapacak ve eklem içinde rahat çalışılmasını sağlayacak cihazlar yerleştirilir. Bu arada eklem içine serum fizyolojik sıvısı aktarılır. Bu sıvı eklemin içinin daha rahat görülmesini ve eklemlerin içinin yıkanmasını sağlar. Bu sıvı, ameliyattan sonra açılan deliklerden geri boşaltılır. Ameliyat sonunda açılan delikler dikilerek kapatılır.

İYİLEŞME SÜRESİ

Açık ameliyatlara oranla gayet avantajlı bir metottur. İyileşme ve yatış süresi çok kısa sürmektedir. Küçük kesikler söz konusu olduğu için estetik ve enfeksiyon riski çok azdır. Bu metotta hasta aynı gün koltuk değneği gerekmeksizin ayağa kalkabilir, birkaç gün içinde de taburcu edilebilir. Birkaç günün sonunda uzun yürüyüşler yapılabilir. Ameliyatın güçlük derecesi arttıkça süre de uzayabilmektedir.

Detaylı (ayrıntılı) ultrason nedir, nasıl uygulanır?



Ultrason tipleri 2 boyutlu, 3 boyutlu, 4 boyutlu renkli ultrason ve detaylı ultrason olarak adlandırılır.

Detaylı (ayrıntılı) ultrason nedir?

Detaylı ultrason, renkli ultrason, 2, 3 ve 4 boyutlu ultrason nedir, nasıl uygulanır?


Bundan 15-20 yıl öncesine kadar annelerin çoğu bebeklerini kucakladıkları ana kadar sağlık durumu konusunda bilgi sahibi olamazdı.Eski değimle 'kapalı kutu' olarak seyreden gebelikte bebeğin herhangi bir doğumsal anomalisi veya hastalığının bulunup bulunmadığını bilmek mümkün değildi. Gelişen teknoloji artık gebeliği kapalı kutu olmaktan çıkarmış,neredeyse tüm detaylarıyla izlemeyi olanaklı kılmıştır.Ultrasonografinin kullanıma ilk girdiği yılllarda kullanılan cihazlar bebek hakkında çok detaylı veriler sunmaktan uzaktı.Görüntü kalitesi bugün elde ettiklerimize göre çok kaliteli değildi ve bu görüntüleri değerlendirmeye yetecek bilgi birikimi(literatör) oluşmamıştı.

Yıllar geçtikçe hem elde edilen görüntülerin kalitesinde artan iyileşmeler oldu hem de ultrasonografinin kullanımı yaygınlaştıkça buradan elde edilen verilerin gebeliğin seyri ile ilişkisini değerlendirebilecek bilgi birikimi oluştu.Bugün ultrasonografide saptadığımız bir bulgunun hangi oranlarla hangi komplikasyonlarla beraber olabileceği konusunda yorum yapabiliyoruz ve gün geçtikçe de bu konudaki gelişmeler ufkumuzun daha da genişlemesini sağlıyor.Ultrason incelemeleri ilerde gelişerek daha çok fetusun fonksiyonları hakkında geniş bilgi verecektir.

Gelişmiş ülkelerde önlenebilir nedenlerden bebek ölümleri azaldıkça bebek ölümlerinde iki neden ön plana çıktı. Bunlardan en önemlisi prematürite yani erken doğum, diğeri de doğumsal anomalilerle doğmuş bebeklerdir.Bu nedenle bir taraftan yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde erken doğan bebeklerin yaşama şansları arttırılırken diğer taraftan da doğumsal anomalileri doğum öncesi tanınması ve hayatla bağdaşmayacak problemlere sahip bebeklerin doğurtulmaması yönünde yapılan çalışmala ön plana çıkmıştır.Sosyal yapının değişmesiylegiderek daha fazla kadının 35 yaş ve üzerinde bebek sahibi olması da bu konuda itici bir faktör olmuştur.

Teknolojinin gelişmesi ve değişen gereksinimler bugün doğum öncesi tanıyı (prenatal tanı) en popüler alanlardan biri haline getirmiştir.Ebeveynlerin doğacak çocuklarının sağlık durumunu doğumdan önce bilme konusundaki beklentileri de giderek artmaktadır. Ultrasonografi bu konuda hekimlerin en büyük yardımcısı sayılabilir.

Doğumsal problemlerin tanınmasına yönelik detaylı ultrasonografiye 'ikinci düzey ultrasonografi' adı verilir. Bu terim yerine çevrenizde sıklıkla ''büyük ultrason,detaylı ultrason,renkli ultrason, renkli dopler ultrason' gibi pek te doğru olmayan ifadeler duyacaksınız.Anomali taramasına yönelik ultrasonografinin gebeliğin 18-24. haftaları arasında yapılması uygundur.Çünkü bu dönemde hem yapısal ayrıntıların gelişimi büyük ölçüde tamamlanmıştır, hem de amnion sıvı görüntü kalabalığını engelleye yetecek miktardadır.

Detaylı ultrason (ayrıntılı) nasıl yapılır?

İnceleme sırasında belli bir sistem içinde bebeğin anotomisi değerlendirilir. Kafatası ,beyin ve beyincik ,yüz,dudak,damak,omurga,kalp,göğüs ve karın boşluğu, kollar,eller ,bacaklar ,ayaklar ,iç organlar sırasıyla incelenirken özel bazı klinik durumlarda sık rastlanan bulguların varlığı araştırılır.Çoğu kez özel bir form doldurularak aranması gereken özellikler teker teker belirtilerek rapor edilir.

Doppler ultrasonografi ikinci düzey ultrasonografiden farklıdır ancak çoğu kez ikinci düzey ultrasonografi ile birlikte doppler incelemesi de yapılır.Ancak 'obstetrik doppler' (gebelikle ilgili doppler) incelemesi anomali taranmasında kullanılmaz. Gebeliğin seyrinde rahimiçi gelişme geriliği ya da annede preeklampsi gelişmesi konusunda riskin belirlenmesi amacına yöneliktir.

İkinci düzey ultrasonografi için genelde üç ve dört boyutlu ultrasonografi cihazları kullanılsa da bu kesin bir gereklilik değildir.Görüntü kalitesi yeterli düzeyde olan herhangibir ultrasonografi cihazıyla da ikinci düzey ultrasonografi yapılabilir.

İkinci düzey incelemenin genellikle ikinci bir uzman tarafından yapılması söz konusu olsa da bu bir gereklilik değildir.Doktorunuz yeterli donanıma sahip bir ultrasonografi cihazı ile bu incelemeyi yapabilir ya da 'ikinci bir göz' den değerlendirme isteyebilir.Bu doktorunuzla birlikte vereceğiniz bir karardır.

İkinci düzey ultrasonografide de tüm doğumsal problemlerin tamamının saptanması söz konusu değildir.Optimal şartlarda yapılan bir değerlendirmeyle anomalilerin %80 i ekarte edilebilir.

ikinci düzey ultrasonografi fetusun anotomik yapısı ile ilgili geniş bilgi verirken bazı sitemlerin fonksiyonları hakkında da bilgi verir.Solunum sistemi,kalp damar sistemi,idrar yolları fonksiyonu gibi.Bebek incelenirken sistemler dinamik bir şekilde incelenir.


Ultrason ve ayrıntılı ultrason arasındaki fark nedir?



Makale: Op. Dr. Erkan COŞKUN