- Katılım
- Kas 9, 2010
- Mesajlar
- 16,299
- Tepkime Puanı
- 13
- Puanları
- 0
- Yaş
- 49
Zihinsel engellilik oluşmasında kalıtımsal etkilerin büyük rol oynadığı uzmanlarca açıklanmıştır. Bunun yanı sıra birde sonradan oluşan doğum esnasında oluşan sorunlarda zihinsel engellik için zemin hazırlar. yazımızda işte tüm bu faktörlerden bahsedeceğiz.
Zeka; doğuştan var olan ve hayat boyunca deneyimlerle gelişen problem çözme gücüdür. Bu güçle insan kendisini ve çevresini anlar, olayları muhakeme eder, sonuçlar çıkarır ve uyumla hayatını devam ettirir. Zihinsel Engellilik; doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrasında çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişimsel dönemde ortaya çıkan, uyumlu davranışlarda görülen yetersizliğe ilaveten dikkat, algılama, bellek ve muhakeme gibi genel zeka fonksiyonları açısından normalin altında olma durumudur. Zihinsel engelli bireyler kişisel bakım, çevreye uyum, dil, iletişim ve duyusal motor becerilerinde yaşıtlarına göre geç ve yavaş gelişirler.
Zihinsel Engelliğin Sebepleri Nelerdir?
Hafif derecede zihinsel engelli bireylerin pek çoğunda (tüm zihinsel engellilerin yaklaşık %90´ını oluşturur), belirgin bir biyolojik nedene rastlanmadığı için, nedenlerinin belirlenmesi çoğu zaman güç olmaktadır. Ancak orta ve ağır derecede zihinsel engelliliğe genellikle biyolojik etkenlerin neden olduğu saptanmıştır. Genel olarak bilinen nedenler üç ana başlık altında toplanabilir:
Doğum Öncesi Oluşan Nedenler:
Annenin yaşı
Annenin beslenmesi (yeterince iyot alamamak ya da yetersiz beslenme)
Hamilelik döneminde kullanılan ilaçlar
Radyasyona maruz kalma
İçki, sigara, uyuşturucu gibi alışkanlıklar
Psikolojik sorunlar
Akraba evliliği
Annenin hamilelik döneminde geçirdiği hastalıklar (Rubella-kızamıkçık, frengi, toksoplazma gibi)
Zehirlenmeler, Kazalar, travmalar
Anne-çocuk arasındaki kan uyuşmazlığı
Kalıtsal kökenli metabolizma bozuklukları olan galaktoz, fenilketonori ve bazı beyin hastalıkları, kromozom yapısındaki bozukluklar.
Doğum Sırası Oluşan Nedenler:
Erken veya geç doğum
Kordon dolanması
Güç ve riskli doğum
Vakum-forseps gibi aletlerin özellikle uzman olmayan kişilerce kullanılması
Doğumun hijyenik olmayan ortamlarda yapılması
Doğum Sonrasında Oluşan Nedenler:
Çocuğun geçirdiği hastalıklar (menenjit, beyin iltihabı),
Zehirlenmeler
Hastalıklarda yanlış ve geç müdahale
Beslenme bozuklukları (yetersiz ve dengesiz beslenme)
Kazalar, travmalar ve yetersiz çevre koşulları v.s.
Zihinsel Engellilik Nasıl Sınıflandırılır?
Zihinsel engellilik zeka yaşı bölümlerine göre birbirinden ayrılmaya çalışan bir gruptur. Bir kişinin geri olmasını yani farklı olmasını sadece zeka yaşı bölümü ile açıklamak kolay değildir. Zihinsel engelli bireylerin aile, çevre ile olan ilişkileri, zeka yaşı bölümleri, kendi kurdukları dünyaları, etkilendikleri olaylar, algıları, korkuları, sevinçleri birbirinden farklı olması nedeniyle tek bir tipte zihinsel engelden ya da engelli birey tipinden bahsetmek çok güçtür. Ancak zihinsel engelli bireylerin gereksinimlerini belirleyebilmek amacıyla, zihinsel engelli bireyler ağırlık derecelerine göre genellikle iki farklı yaklaşımla sınıflandırılmaktadırlar. Bunlardan biri psikolojik tanılama yaklaşımı, diğeri de eğitsel tanılama yaklaşımıdır.
Hafif Derecede (Eğitilebilir) Zihinsel Engelliler
Bu gruba giren zihinsel engellilerin normal çocuklardan görünürde hiçbir farkı yoktur. Bu nedenle okula başlamadan önce anne,baba veya çevre tarafından fark edilmeyebilirler.
☼Hafif derecede zihinsel engelliler özbakım becerilerini öğrenebilir, kendi bakımlarını yapabilirler ancak zaman zaman bazı sağlık kurallarının hatırlatılmasına gereksinim duyabilirler.
☼Yaşadıkları kentte kolaylıkla bir yerden diğer bir yere gidebilirler.
☼Bisiklet, paten gibi eşgüdüm içeren araçları kullanabilirler.
☼Temel gramer kurallarına uygun konuşabilirler, birleşik sözel kavramlarla iletişimde bulunabilirler, günlük konuşmaların üstesinden gelebilirler ancak soyut ve felsefi kavramları tartışamazlar.
☼Okuma-yazma, matematik gibi becerileri öğrenebilirler.
☼Telefonu ve yazılı iletişim araçlarını kullanabilirler ancak anlatımları basittir, soyut ya da önemli günlük olayları yazamazlar.
☼Başkalarıyla yarışma ve işbirliği ilişkilerinde bulunurlar, sosyal ve yaratıcı etkinliklere sınırlı da olsa katılırlar. Ancak karmaşık planlama, dikkat ve düzenleme gerektiren etkinlikleri sürdüremezler.
☼İçinde bulunduğu etkinliği başlatabilir, en az 15-20 dakika dikkatini sürdürebilir.
☼Kendi hayatlarını kazanabilecek karmaşık beceri gerektirmeyen işlerde çalışabilirler, yetişkinlikte kısmen ya da tamamiyle yaşamlarını sürdürebilecek iş becerisi edinebilirler.
☼Kendi başlarına alışveriş yapabilirler, para değişimini doğru olarak yapabilirler ancak parayı ekonomik olarak kullanmada yardıma gereksinim duyarlar.
☼Basit yemekleri ve günlük ev işlerini yapabilirler (temizlik, toz alma, çamaşır ve bulaşık yıkama vs.).
Orta Derecede (Öğretilebilir) Zihinsel Engelliler
Çok yaygın ve ağır derecede olmamakla birlikte sıklıkla bedensel özür de gösterirler. Özel eğitim olanaklarından yararlanarak:
☼Yardımsız yemek yiyebilirler, banyo yapabilirler ve giyinebilirler; uygun giysi seçebilirler. Çamaşırlarını yıkayabilirler, ütüleyebilirler ve koruyabilirler.
☼Kendisi ve başkaları için kolay yiyecekler hazırlayabilirler.
☼Vücudunu yeterince kontrol edebilirler; kaba ve ince kas eşgüdümü iyidir.
☼Basit düzeyde söyleşide bulunabilirler, birleşik cümle kurabilirler. Sözcükleri tanıyıp cümleleri, reklam spotlarını, işaretleri ve anlamlı basit metinleri okuyabilirler. Ancak yazılı iletişimi başaramazlar, uzun ve karmaşık sözel iletişimi sürdüremezler.
☼Paranın değerinin farkına varabilirler ancak paranın nasıl kullanılacağı konusunda yardıma ihtiyaçları vardır.
☼Yazılı notla alışverişe gidebilirler ancak bağımsız alışveriş yapamazlar. Tek başlarına bir yerden bir yere gidemezler.
Ağır Derecede (Bağımlı) Zihinsel Engelliler
Sürekli gözetim ve bakıma ihtiyaçları vardır. Özel eğitim olanaklarından yararlanarak:
☼Kaşık ve çatal kullanarak yemek yiyebilirler, giysilerini giyebilirler. Tuvaletlerini kendi başlarına yapabilirler.
☼Sosyal ilişkiye girerek arkadaşlıklar kurabilirler.
☼Konuşması anlaşılır, işaretleri ve sözcükleri tanıyabilirler.
Çok Ağır Derecede (Tam Bağımlı) Zihinsel Engelliler
Yaşamları boyunca özel bakıma ihtiyaç duyarlar. İkinci bir özre sahip olma olasılıkları diğer gruplara göre daha yüksektir.
☼ Dökerek de olsa çatal kaşık kullanabilirler, basit giysileri giyebilirler.
☼ Tuvaletlerini yapmayı kısmen öğrenebilirler ancak tuvalet eğitimini yaşıtlarından geç kazanırlar.
☼ Temizlik alışkanlıkları denetim ve gözetim gerektirir.
☼ Karmaşık yönergeleri takip edemezler. Sınırlı sayıda sözcük kullanabilirler, basit dilbilgisi kurallarını öğrenebilirler.
Zihinsel Engelli Çocuklarda Normal Çocuklara Göre
Yetersiz Olan Alanlar
Zihinsel engelli çocuk ve bireyler, akademik başarı, temizlik alışkanlığı kazanma, öz bakımını yapma, ince ve kaba motor gelişimi, konuşma gelişimi (telaffuz, sözcükleri yerinde kullanma), duygusal gelişim (duygusal tepkide yetersizlik),sosyal gelişim alanlarında normal çocukl ve bireylere göre yetersizdirler.
ZİHİNSEL ENGELLİ ÇOCUKLARIN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ
Zihinsel Gelişim
- Akademik kavramları geç ve güç öğrenirler.
- Dikkat süreleri kısa ve dağınıktır.
- İlgileri kısa sürelidir.
- Soyut terim, tanım, kavramları geç ve güç öğrenirler.
- Zaman kavramı geç ve güç gelişir.
- Konuşmaya geç başlarlar.
- Genelleme yapamazlar.
- Kazandıkları bilgileri transfer etmekte güçlük çekerler.
- Yeni durumlara uymada güçlük çekerler.
- Kolayca yorulurlar.
- Yakın şeylere ilgi duyarlar, uzak gelecekle ilgilenmezler.
- Algıları, kavramaları ve tepkileri basittir.
Sosyal Gelişim Özellikleri
- Kendilerinden yaşça küçük olanlarla ilişki kurarlar.
- Kolay dostluk kuramazlar.
- Bir amaca ulaşmak için kuvvetli his duymazlar.
- Sosyal ilişkilerinde daima başkalarına tabii olmak eğilimindedirler.
- Oyun ve toplum kurallarına uymada güçlük çekerler.
- Genellikle fiziki görünüşlerinde, giyim ve kuşamlarında bir acayiplik gösterirler.
- Nezaket ve görgü kurallarına uymada güçlük çekerler.
- Sosyal faaliyetlere ilgileri azdır.
- Sosyal ilişkilerinde kendilerini guruba kabul ettirecek ilgileri azdır
Dil Gelişim Özellikleri
- Konuşmaya geç başlarlar.
- Konuşmalarında ses bozuklukları vardır.
- Kelime hazineleri zayıftır.
- Alıcı ve ifade edici dil gelişimleri zayıftır.
- Konuşmaları akıcı değildir.
- Okuduklarını anlamada zorluk çekerler.
- Dil gelişimine paralel olarak sosyal gelişimleri de geri kalmaktadır.
Öz Bakım Becerileri
-Tuvalet eğitimlerini geç kazanırlar.
- Bazılarında gece işemeleri devam edebilir.
- Temizlik, beslenme, giyinme, soyunma, tuvalet alışkanlığı vb. özbakım becerilerini daha geç kazanırlar.
- İnce-motor kas gelişimi yavaş olduğu için bağımsız olarak giyinme-soyunma becerilerini geç kazanırlar.
- Kendi öz bakım becerilerini (ağız-diş bakım sağlığı, beden temizliği, traş..) kazanmak için tekrarlı eğitimlere ihtiyaç duyarlar.
Zeka; doğuştan var olan ve hayat boyunca deneyimlerle gelişen problem çözme gücüdür. Bu güçle insan kendisini ve çevresini anlar, olayları muhakeme eder, sonuçlar çıkarır ve uyumla hayatını devam ettirir. Zihinsel Engellilik; doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrasında çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişimsel dönemde ortaya çıkan, uyumlu davranışlarda görülen yetersizliğe ilaveten dikkat, algılama, bellek ve muhakeme gibi genel zeka fonksiyonları açısından normalin altında olma durumudur. Zihinsel engelli bireyler kişisel bakım, çevreye uyum, dil, iletişim ve duyusal motor becerilerinde yaşıtlarına göre geç ve yavaş gelişirler.
Zihinsel Engelliğin Sebepleri Nelerdir?
Hafif derecede zihinsel engelli bireylerin pek çoğunda (tüm zihinsel engellilerin yaklaşık %90´ını oluşturur), belirgin bir biyolojik nedene rastlanmadığı için, nedenlerinin belirlenmesi çoğu zaman güç olmaktadır. Ancak orta ve ağır derecede zihinsel engelliliğe genellikle biyolojik etkenlerin neden olduğu saptanmıştır. Genel olarak bilinen nedenler üç ana başlık altında toplanabilir:
Doğum Öncesi Oluşan Nedenler:
Annenin yaşı
Annenin beslenmesi (yeterince iyot alamamak ya da yetersiz beslenme)
Hamilelik döneminde kullanılan ilaçlar
Radyasyona maruz kalma
İçki, sigara, uyuşturucu gibi alışkanlıklar
Psikolojik sorunlar
Akraba evliliği
Annenin hamilelik döneminde geçirdiği hastalıklar (Rubella-kızamıkçık, frengi, toksoplazma gibi)
Zehirlenmeler, Kazalar, travmalar
Anne-çocuk arasındaki kan uyuşmazlığı
Kalıtsal kökenli metabolizma bozuklukları olan galaktoz, fenilketonori ve bazı beyin hastalıkları, kromozom yapısındaki bozukluklar.
Doğum Sırası Oluşan Nedenler:
Erken veya geç doğum
Kordon dolanması
Güç ve riskli doğum
Vakum-forseps gibi aletlerin özellikle uzman olmayan kişilerce kullanılması
Doğumun hijyenik olmayan ortamlarda yapılması
Doğum Sonrasında Oluşan Nedenler:
Çocuğun geçirdiği hastalıklar (menenjit, beyin iltihabı),
Zehirlenmeler
Hastalıklarda yanlış ve geç müdahale
Beslenme bozuklukları (yetersiz ve dengesiz beslenme)
Kazalar, travmalar ve yetersiz çevre koşulları v.s.
Zihinsel Engellilik Nasıl Sınıflandırılır?
Zihinsel engellilik zeka yaşı bölümlerine göre birbirinden ayrılmaya çalışan bir gruptur. Bir kişinin geri olmasını yani farklı olmasını sadece zeka yaşı bölümü ile açıklamak kolay değildir. Zihinsel engelli bireylerin aile, çevre ile olan ilişkileri, zeka yaşı bölümleri, kendi kurdukları dünyaları, etkilendikleri olaylar, algıları, korkuları, sevinçleri birbirinden farklı olması nedeniyle tek bir tipte zihinsel engelden ya da engelli birey tipinden bahsetmek çok güçtür. Ancak zihinsel engelli bireylerin gereksinimlerini belirleyebilmek amacıyla, zihinsel engelli bireyler ağırlık derecelerine göre genellikle iki farklı yaklaşımla sınıflandırılmaktadırlar. Bunlardan biri psikolojik tanılama yaklaşımı, diğeri de eğitsel tanılama yaklaşımıdır.
Hafif Derecede (Eğitilebilir) Zihinsel Engelliler
Bu gruba giren zihinsel engellilerin normal çocuklardan görünürde hiçbir farkı yoktur. Bu nedenle okula başlamadan önce anne,baba veya çevre tarafından fark edilmeyebilirler.
☼Hafif derecede zihinsel engelliler özbakım becerilerini öğrenebilir, kendi bakımlarını yapabilirler ancak zaman zaman bazı sağlık kurallarının hatırlatılmasına gereksinim duyabilirler.
☼Yaşadıkları kentte kolaylıkla bir yerden diğer bir yere gidebilirler.
☼Bisiklet, paten gibi eşgüdüm içeren araçları kullanabilirler.
☼Temel gramer kurallarına uygun konuşabilirler, birleşik sözel kavramlarla iletişimde bulunabilirler, günlük konuşmaların üstesinden gelebilirler ancak soyut ve felsefi kavramları tartışamazlar.
☼Okuma-yazma, matematik gibi becerileri öğrenebilirler.
☼Telefonu ve yazılı iletişim araçlarını kullanabilirler ancak anlatımları basittir, soyut ya da önemli günlük olayları yazamazlar.
☼Başkalarıyla yarışma ve işbirliği ilişkilerinde bulunurlar, sosyal ve yaratıcı etkinliklere sınırlı da olsa katılırlar. Ancak karmaşık planlama, dikkat ve düzenleme gerektiren etkinlikleri sürdüremezler.
☼İçinde bulunduğu etkinliği başlatabilir, en az 15-20 dakika dikkatini sürdürebilir.
☼Kendi hayatlarını kazanabilecek karmaşık beceri gerektirmeyen işlerde çalışabilirler, yetişkinlikte kısmen ya da tamamiyle yaşamlarını sürdürebilecek iş becerisi edinebilirler.
☼Kendi başlarına alışveriş yapabilirler, para değişimini doğru olarak yapabilirler ancak parayı ekonomik olarak kullanmada yardıma gereksinim duyarlar.
☼Basit yemekleri ve günlük ev işlerini yapabilirler (temizlik, toz alma, çamaşır ve bulaşık yıkama vs.).
Orta Derecede (Öğretilebilir) Zihinsel Engelliler
Çok yaygın ve ağır derecede olmamakla birlikte sıklıkla bedensel özür de gösterirler. Özel eğitim olanaklarından yararlanarak:
☼Yardımsız yemek yiyebilirler, banyo yapabilirler ve giyinebilirler; uygun giysi seçebilirler. Çamaşırlarını yıkayabilirler, ütüleyebilirler ve koruyabilirler.
☼Kendisi ve başkaları için kolay yiyecekler hazırlayabilirler.
☼Vücudunu yeterince kontrol edebilirler; kaba ve ince kas eşgüdümü iyidir.
☼Basit düzeyde söyleşide bulunabilirler, birleşik cümle kurabilirler. Sözcükleri tanıyıp cümleleri, reklam spotlarını, işaretleri ve anlamlı basit metinleri okuyabilirler. Ancak yazılı iletişimi başaramazlar, uzun ve karmaşık sözel iletişimi sürdüremezler.
☼Paranın değerinin farkına varabilirler ancak paranın nasıl kullanılacağı konusunda yardıma ihtiyaçları vardır.
☼Yazılı notla alışverişe gidebilirler ancak bağımsız alışveriş yapamazlar. Tek başlarına bir yerden bir yere gidemezler.
Ağır Derecede (Bağımlı) Zihinsel Engelliler
Sürekli gözetim ve bakıma ihtiyaçları vardır. Özel eğitim olanaklarından yararlanarak:
☼Kaşık ve çatal kullanarak yemek yiyebilirler, giysilerini giyebilirler. Tuvaletlerini kendi başlarına yapabilirler.
☼Sosyal ilişkiye girerek arkadaşlıklar kurabilirler.
☼Konuşması anlaşılır, işaretleri ve sözcükleri tanıyabilirler.
Çok Ağır Derecede (Tam Bağımlı) Zihinsel Engelliler
Yaşamları boyunca özel bakıma ihtiyaç duyarlar. İkinci bir özre sahip olma olasılıkları diğer gruplara göre daha yüksektir.
☼ Dökerek de olsa çatal kaşık kullanabilirler, basit giysileri giyebilirler.
☼ Tuvaletlerini yapmayı kısmen öğrenebilirler ancak tuvalet eğitimini yaşıtlarından geç kazanırlar.
☼ Temizlik alışkanlıkları denetim ve gözetim gerektirir.
☼ Karmaşık yönergeleri takip edemezler. Sınırlı sayıda sözcük kullanabilirler, basit dilbilgisi kurallarını öğrenebilirler.
Zihinsel Engelli Çocuklarda Normal Çocuklara Göre
Yetersiz Olan Alanlar
Zihinsel engelli çocuk ve bireyler, akademik başarı, temizlik alışkanlığı kazanma, öz bakımını yapma, ince ve kaba motor gelişimi, konuşma gelişimi (telaffuz, sözcükleri yerinde kullanma), duygusal gelişim (duygusal tepkide yetersizlik),sosyal gelişim alanlarında normal çocukl ve bireylere göre yetersizdirler.
ZİHİNSEL ENGELLİ ÇOCUKLARIN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ
Zihinsel Gelişim
- Akademik kavramları geç ve güç öğrenirler.
- Dikkat süreleri kısa ve dağınıktır.
- İlgileri kısa sürelidir.
- Soyut terim, tanım, kavramları geç ve güç öğrenirler.
- Zaman kavramı geç ve güç gelişir.
- Konuşmaya geç başlarlar.
- Genelleme yapamazlar.
- Kazandıkları bilgileri transfer etmekte güçlük çekerler.
- Yeni durumlara uymada güçlük çekerler.
- Kolayca yorulurlar.
- Yakın şeylere ilgi duyarlar, uzak gelecekle ilgilenmezler.
- Algıları, kavramaları ve tepkileri basittir.
Sosyal Gelişim Özellikleri
- Kendilerinden yaşça küçük olanlarla ilişki kurarlar.
- Kolay dostluk kuramazlar.
- Bir amaca ulaşmak için kuvvetli his duymazlar.
- Sosyal ilişkilerinde daima başkalarına tabii olmak eğilimindedirler.
- Oyun ve toplum kurallarına uymada güçlük çekerler.
- Genellikle fiziki görünüşlerinde, giyim ve kuşamlarında bir acayiplik gösterirler.
- Nezaket ve görgü kurallarına uymada güçlük çekerler.
- Sosyal faaliyetlere ilgileri azdır.
- Sosyal ilişkilerinde kendilerini guruba kabul ettirecek ilgileri azdır
Dil Gelişim Özellikleri
- Konuşmaya geç başlarlar.
- Konuşmalarında ses bozuklukları vardır.
- Kelime hazineleri zayıftır.
- Alıcı ve ifade edici dil gelişimleri zayıftır.
- Konuşmaları akıcı değildir.
- Okuduklarını anlamada zorluk çekerler.
- Dil gelişimine paralel olarak sosyal gelişimleri de geri kalmaktadır.
Öz Bakım Becerileri
-Tuvalet eğitimlerini geç kazanırlar.
- Bazılarında gece işemeleri devam edebilir.
- Temizlik, beslenme, giyinme, soyunma, tuvalet alışkanlığı vb. özbakım becerilerini daha geç kazanırlar.
- İnce-motor kas gelişimi yavaş olduğu için bağımsız olarak giyinme-soyunma becerilerini geç kazanırlar.
- Kendi öz bakım becerilerini (ağız-diş bakım sağlığı, beden temizliği, traş..) kazanmak için tekrarlı eğitimlere ihtiyaç duyarlar.
